Kırklareli’de gerçekleşen ve haber niteliği taşıyan her olay gibi kültür sanat etkinliklerini vatandaşlara duyurmak görevimiz. Bir okuyucu olarak yazılı basının yıllarca takip ettim. İşin mutfağına girince haber yazım tekniklerini öğrendim.
Kültür-sanat haberciliği, gazeteciliğin önemli uzmanlık alanlarındandır. Belli bir alanda uzmanlaşmak, bir süre sonra gazeteci için inanılmaz bir kolaylık sağlar. Güvenilir, ne yaptığını bilen, bilgilerde hatalara yer vermeyen gazeteci, artık alanında aranan, danışılan bir uzman olur.
Kültür-sanat alanında habercilik yapabilmek zor olduğu kadar da keyif vericidir. Zorluğu, alanın oldukça geniş bir bilgi birikimi gerektirmesinden kaynaklanır. Edebiyat, arkeoloji, sanat tarihi, antropoloji, sosyoloji gibi temel alanlarda bilgi sahibi olmak gerekir.
Kültür-sanat muhabirliği ile kültür alanında muhabirlik yapmak arasında da ciddi bir fark vardır. Kültür-sanat muhabirliği tiyatro, bale, opera, sinema, plastik sanatlar gibi konularda röportajlar ve eleştirel yazılar hazırlar. Kültür alanında muhabirlik ise tarihi ve kültürel birikim arasında haber çalışması yapmaktır.
Kültür-sanat haberi yazım teknikleri, diğer servislerdeki tekniklere göre daha zengindir. Örneğin, bir trafik kazası haberini çok farklı şekillerde vermek mümkün değildir, ancak kültür-sanat haberlerinde düz haber dışında, röportaj yapılabilir veya haber hikâyeleştirilerek (feature) anlatılabilir. Kültür-sanat haberlerinde genelde düz piramit tekniği kullanılır.
Yorumlarla, bilgi vermeyle, izlenim aktarmayla olaya farklı açılımlar getirilebilir. Kültür-sanat haberlerinin dilinin, diğer servislere de örnek olması gerekir. Bu nedenle kültür-sanat muhabirlerinin dil kurallarına titizlikle uyması büyük önem taşımaktadır.
Dile ilişkin duyarlılık, başta yazarlar olmak üzere kültür-sanat dünyasına mensup diğer insanlarla yapılan söyleşilerde de gösterilmelidir.
Kültür-sanat haberi oluşturulurken öncelikle ortada haber değeri taşıyan bir kültür sanat olayı bulunmalıdır. Bu konular acil gündemden de olabilir, rutin gündemden de. Üretilen ürünün sahipleriyle, filmlerin oyuncuları veya yönetmenleriyle konuşulur.
Acil gündeme bir örnek verelim: Orhan Pamuk'un Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanması, büyük bir haber değeri taşımaktadır. Böyle bir olayla karşılaşan kültür-sanat servisi okura Pamuk'un Nobel ödülü kazanması haberini sunacaktır. Ancak haberde okurlar Nobel'in ne olduğu, daha önce bu ödülü kimlerin kazandığı, Pamuk'un kim olduğu, neden Nobel'e layık görüldüğü, Pamuk'un Nobel ödülü kazanmasına Türkiye ve dünya kamuoyundan ne gibi tepkiler geldiği gibi bilgilere de ihtiyaç duyacaktır.
Rutin gündeme ise bir sergi haberiyle örnek verelim: Usta bir Türk ressamı olan Ömer Uluç bir sergi açacaktır. Sergi bilgisi, size gelir ya da siz bilgiye ulaşırsınız. Ve ardından bu sergiyi insanlara bildirmek amacıyla sergiye gitmeniz gerekir.
Ömer Uluç'la yapacağınız röportaj, haberin gücünü artıracaktır. Kültür-sanat haberleri, zaman zaman konunun önemine göre birinci sayfada yer almaktadır. Özellikle yayın dünyasının giderek etkin bir yapıya kavuşması, çok satan yazarların sayısının her gün artması, kültür-sanat haberlerinin tıpkı diğer haberler gibi muhtelif sayfalarda yayımlanmasını da beraberinde getirmektedir.
Ayrıca gazetelerin hafta sonu ekleri de hayli geniş bir biçimde sayfalarını kültür ve sanata açmaktadır. Kültür-sanat dünyasında etkili olan pek çok tartışmanın gazete sayfalarında yer alması okuyucunun dikkatini çekmektedir. Kültür-sanat haberlerinin tıpkı diğer haberler gibi muhtelif sayfalarda yayımlanması, bu alanda çalışan muhabirlere de farklı sorumluluklar yüklemektedir.
Kültür-sanat muhabiri, haberin öznesi konumunda olan yazar, yayınevi, ressam, müzisyen galeri sahibi vb. kişi ve kurumlarla ilişkilerinde son derece dikkatli olmalıdır. Bu ilişkiler, karşılıklı güven esasına dayanmalı ve herhangi bir manipülasyona meydan vermemelidir. “Çok satanlar, çok dinlenenler” gibi listelerin hazırlanması, genellikle problemli olmaktadır. Bu listelerin altında mutlaka kaynak belirtilmeli ve mümkün olduğu ölçüde farklı kaynaklara dayandırılmalıdır. Ayrıca, bu listelerin nasıl hazırlandığı konusunda açıklayıcı bilgiler verilmeli ve okurlar aydınlatılmalıdır.
