Kırklareli’deki çalışma hayatımda saha ilk çıkışım fotoğraf makinesini nerdeyse profesyonel olarak ilk alışımdı. Zamanla hem teknik anlamda hem de fotoğrafın haberdeki yerini göz önüne alabilmek açısından kendimi geliştirdim.
Haber fotoğrafları günümüzde gazeteler için vazgeçilmez unsurlardır, öyle ki fotoğraflar artık gazetelerin "olmazsa olmazı" durumuna gelmiştir. Çünkü fotoğraf bir yandan gazete sayfasının estetiğini sağlarken öte yandan haber içeriğini desteklemekte ama her şeyin ötesinde haberin doğruluğunun bir kanıtı olmakta ya da olduğu varsayılmaktadır.
Ancak günümüzde haberin gerçekçiliği, fotoğrafının ya da görüntüsünün insanları ne kadar etkilediğiyle ölçülmektedir. Yazılı basında en önemli görevlerden birini üstlenen haber fotoğrafından ne derece faydalanıldığını, bu aşamada, farklı kullanımlardan dolayı nasıl anlam değişikliğine uğradığını, hangi etkileri yaptığını saptayacaksınız.
Gazeteler haber fotoğraflarını bazen gereksizce de kullanabiliyor, bazen de ihtiyaç olduğunda hiç kullanmıyor. İşin en acı tarafı ise kimi gazetelerde bu işin deneyimsiz muhabirlere yaptırılıyor olması. Bu yazımda basında kullanılan fotoğraf türlerini şekil ve içerik bakımından inceleyeceğim.
Basın fotoğrafçılığı görsel anlatıma açıklık getirmek üzere kısa ya da uzun metinle desteklenen, yazılı basında yer alan fotoğrafçılık haber türüdür.
Günümüz kitle iletişim araçlarının hemen hemen hepsinde fotoğraf kullanılmaktadır. Ulusların dördüncü kuvvet olarak tanımladıkları basında artık fotoğraf kullanılmayan gazete ve dergiye nadiren rastlanmaktadır. Haberlerin fotoğraflarla süslenmesi, yazının içeriğine uygun fotoğrafın kullanılması, haberde anlatılmak istenen konusunun değerini artırmakta ve hafızalarda daha uzun bir süre kalmasını sağlar.
Bazen bir kare fotoğraf sayfalar dolusu yazıdan daha etkili olur. Hele tirajı yüz binlere ulaşan gazeteler söz konusu olursa fotoğrafın önemi iyice belirginleşmektedir. Fotoğrafın kitle iletişimindeki öneminin bir başka nedeni de, fotoğrafın nesneleri aslına uygun kalarak anlatan bir araç olmasındandır.
Çünkü bir tabloda ressam hiçbir zaman fotoğraftaki gibi renk tonlarını ve derinliği veremeyecektir, aynı zamanda fotoğraftaki kadar gerçeğin kendisini de sunamayacaktır. Görüntülü medyanın gelişmesi ve sayılarının artmasıyla birlikte, örneğin bir çatışma haberi o gün televizyonlarda yayınlanabilir ve pek çok kişi olayın görüntüsünü televizyonlardan izler. Ancak fotoğrafın önemi farklıdır. Fotoğraf, anı sonsuzlaştırması, kalıcılığı ve akıllardan silinmeyecek etkiler yaratması nedeniyle önemini korumaktadır.
Fotoğrafın sinema ve televizyona karşı bir üstünlüğü vardır. Müziğin ya da sözün kattığı yorumla her şey olduğundan başka güzel gösterilebilir. Oysa yapayalnız duran bir fotoğraf, çevresini yalan ve yanlış bilgiler de sarsa gerçeği anlatır.
Örneğin, Napalm bombasıyla yanmış bir çocuğun fotoğrafı, hangi gerekçe ileri sürülürse sürülsün, savaşın insanlık dışılığını anlatmaktadır. Televizyondaki görüntülerin akıcı olması da fotoğrafa avantaj sağlar. İnsanlar, dakikalarca, bazen de saatlerce fotoğrafa bakarak onu tam manasıyla inceleme fırsatı bulabilirler. Peki, televizyon bu imkânı veriyor mu? Tabi ki hayır.
Haber fotoğrafından beklenen, olayı tüm açıklığı ve tüm gerçekliğiyle yansıtmasıdır. Haber fotoğrafının öncelikle manipüle edilmemiş olması ve tarafsız olması istenir. Çünkü haberi doğru olarak algılamamıza yardımcı malzemedir.
Haber fotoğrafı haberin ayrılmaz bir parçası olduğu için, doğal olarak haber açısından geçerli olan kurallar haber fotoğrafları için de geçerlidir. Haber fotoğrafı, habere özgü olan “Ne, nerede, ne zaman, nasıl, neden ve kim?” sorularının yanıtlarını verebilmelidir.
Haber fotoğrafı bir belgedir, bir kanıttır. Gazete için çekilen fotoğraflarda önemli olan olaydır ve olayın saptanması gerekir. Fotoğrafın diğer dallarından farklı olarak, haber fotoğrafı çoğu kez anında gelişir. Haber fotoğraflarının zaman zaman rastlantısal olarak gelişmesine karşın, fotoğrafın seçimi ve kullanılması rastlantısal değildir. Burada editörün niyeti ön plana çıkar.
Fotoğraflar bir akış değil, ancak gerçek bir zaman dilimi oldukları için hareketli görüntülerden daha fazla kalıcıdırlar. Fotoğrafın sağladığı diğer bir özellik ise, anlamsal yoğunluktur. Gazete, okuruna, küçük fotoğraflarla aktaracağı bilgiyi yazıyla iletmek isterse daha çok yer ayırması gerekecektir. Oysa kimi zaman haberi bütünleyen küçük bir fotoğraf, satırlarla anlatılmak isteneni, okuyucunun anında algılamasını sağlayabilir.
