Kırklareli’deki ekonomik ve sosyal anlamda yapılan bazı araştırma ve incelemeleri haberleştirirken elde edilen sayısal verilerden yararlanarak haber yazma tekniklerinden yararlanıyorum.
Haber her zaman olaylar ve birinci el kaynaklar üzerine kurulu bir metin değildir. Kimi zaman toplum yararı ve kamuoyunun bilgilendirilmesi açısından bazı belge ve raporların haberleştirilmesi ve bazı istatistiksel rakamların kamuoyuna açıklanması gerekmektedir. Sayısal verilerden yola çıkılarak haber yazılması günümüz gazeteciliğinde sık kullanılan haber yazma yöntemlerinden biridir. Sayısal verilerden yola çıkılarak yazılan haberler, öncelikli olarak hükümetin para politikaları ve ülke kalkınmasıyla ilgili iktisadi verileri konu edinmektedir.
Bunun yanı sıra bankacılık, borsa, üretim ve hizmet sektörü, başta emlak, turizm olmak üzere değişik alanlara ilişkin ekonomik çözümlemeler ve gelişmeler de sayısal verilerden yararlanılarak haberleştirilen konuların başında gelmektedir. Örneğin ülkemiz için o hafta İMKB’de yaşanan hareketliliğin borsa bileşik endeksindeki değişikliklerle borsada yer alan şirketlerin hisse senetlerindeki günlük ve haftalık değişimlerin açıklandığı bir haber sayısal verilere dayanmak durumundadır. Sayısal verilere dayanarak yapılan haberin inandırıcılığı artmaktadır.
Elbette bu yaklaşımın gelişmesinde günümüzde geçerli bilimsel anlayış sonucunda alan araştırmalarının artması ve bu araştırma sonuçlarının istatistiksel yöntemlerle değerlendirilmesi rol oynamaktadır. Sayısal verilere dayanarak haber yazmak konusunda üzerinde durulması gereken noktalar şöyle sıralanabilir: Öğrenme Faaliyeti, Amaç Araştırma
Bütün muhabirler özellikle mesleğe yeni başlamış olanlar sayısal verileri temel alarak haber yazma yeterliliğine sahip değildir. Başta ekonomi haberleri olmak üzere sayısal verilerin değerlendirilmesi ve haberleştirilmesi uzmanlık gerektirir. Bu nedenle bu türden haberleri yazacak kimselerin istatistiksel verileri yorumlayıp aktarabilecek eğitimi almış olmaları ya da bu konuda tecrübeli olmaları gerekir.
Bunun dışında sayısal verilere dayanan ama daha az uzmanlık isteyen konularla ilgili diğer haberleri bütün muhabirler yazabilir (örneğin ülkedeki okullaşma oranları gibi).
Sayısal veriler haberleştirilirken okuyucu kitlesinin genel durumu göz önüne alınmalı, karmaşık grafiklerden ve tablolardan uzak durulmalıdır. Gazete okuyucusu, haberi kolaylıkla anlamalı, kafası karışmamalıdır. Bu nedenle ayrıntıları veren sayısal ifadelerden kaçınılmalı, bunlar anlaşılır bir dille ifade edilmeli, haber açıklayıcı anlatım biçimine dayandırılmalıdır. Sayısal verilere dayalı bazı konular haberleştirilirken haberin okunmasını kolaylaştırmak amacıyla, haberin içeriğine uygun olarak animasyonlara, renkli çizim tekniklerine yer verilmeli, haber ilgi çekici ve sevimli hâle getirilmelidir. Sayısal verilerle ilgili olarak haberde yer alan tablo ve grafiklerin okunup yorumlanmasını kolaylaştırmak amacıyla bunlara ilişkin açıklamalar tablo ve grafiklerin altında belirtilmelidir.
Gazetelerin sayısal verilerle ilgili haberleri okuyucuya iletirken kullandıkları grafikleştirme ve tablolaştırma tekniği sürekli değiştirilmemeli ve okuyucunun belli tekniklere aşinalık duymasına dikkat edilmelidir. Bir haber metni içinde çok sayıda tablo ve grafiğe yer verilmemeli, sayılarla ilgili ifadeler mümkün olduğunca sözel bir dille ifade edilmelidir.
Sayısal verilerden oluşturulan haberlerin başlığı atılırken en gerekli ve ilginç sayısal sonuç verilmeli uzun ve zorlayıcı ifadelerden uzak durulmalıdır. Haberin doğruluğu açısından haber merkezine gelen veriler kontrol edilmeden, araştırılmadan haberleştirilmemelidir. Özellikle borsa ve özel bankacılık sektöründe kimi kuruluşların halkı manipüle etmesine aracı olunmamalıdır.
Ülkemizde kimi özel banker ve bankacılık kurumları yakın döneme kadar büyük halk kitlelerini mağdur etmiş ve çok sayıda kişi, bütün ekonomik birikimlerini kısa dönemde yüksek faiz beklentisiyle kaybetmişlerdir. Bu nedenle bu tür kuruluşların bilançoları ve yıllık raporları haberleştirilirken kamu yararı açısından daha hassas davranmak gerekmektedir. Özellikle seçim dönemlerinde kimi kamuoyu araştırma şirketleri siyasal partilerin alacakları oy oranları ile ilgili araştırmalar yapmakta ve bu veriler gazetelerde haber olarak yayımlanmaktadır. Bu türden haberler yazılırken araştırma şirketinin bağımsız bir yapıya sahip olmasına ve elde edilen verilere bilimsel bir ölçüm sonucu ulaşılıp ulaşılmadığına dikkat edilmelidir.
Bu içerikteki haberler yayımlanırken en azından farklı kuruluşlardan gelen sonuçların yansıtılması, okuyucunun dengeli bir biçimde bilgilendirilmesini sağlamak için bir yöntem olarak kullanılmalıdır.
