Kırklareli dışında bir yerde
 yaşadıktan sonra yerin kendine özgü bir kültürü olduğunu fark ettim. 

Popüler kültür kavramının kökeni
 halk kültürüne kadar geri gider ve Sanayi Devrimi ile oluşan Endüstri Toplumu’nun
 egemen kültürel pratiği olan kitle kültürüne kadar uzanır.

Günümüzde, gerçekleştirdiğimiz
 kültürel pratiklerin tamamına yakınını kitle kültürü pratikleri
 oluşturmaktadır; ancak her ne kadar kitle kültürü egemenliğini kabul ettirmiş
 olsa da popüler kültür kendine yaşam alanı bulabilmektedir. Halk kültüründen
 kitle kültürüne uzanan süreci ve bu süreçlerin anlamlarını ayrıntılarıyla
 açıklamak yararlı olacaktır.

Halk kültürü, aynı yer ve zamanda
 yaşayan insanların kendi için kendini, kendine ve çevresine anlatımı olarak
 tanımlanmaktadır. Buradaki vurgu, kültürel pratiklerin kendiliğinden
 gelişmesidir.

İnsanlar, olmayan bir şey,
 yaşanmamış bir duygu için herhangi bir kültürel pratik geliştirmezler. Halk
 türkülerinin yaşanmış olaylardan, duygulardan yola çıkılarak yazılmasının,
 söylenmesinin nedeni budur; çünkü halk, kendisi ve yaşadığı çevrenin ortak
 çıkarları için üretmektedir.

Sanayi toplumlarından önce, kitle
 kültürünün henüz tarih sahnesine çıkmadığı dönemlerde, popüler kültür olgusu
 Asur, Grek-Roma Uygarlıklarında kendisine yaşam alanları yaratmıştır. Bu
 uygarlıklarda ve tarihin ilgili dönemlerinde, popüler kültür olgusunun
 barajlar, tapınaklar, sulama kanalları gibi büyük masraf ve insan gücü isteyen
 kamusal projelerin inşası ile geliştiğini gözlemlemekteyiz.

Sanayi Devrimi öncesi dönemlerde,
 halkın içinden çıkan, halk tarafından üretilen, onun acısını, sevincini
 yansıtan popüler kültür, aynı zamanda ezilenlerin, toplum tarafından görmezden
 gelinenlerin de kendilerini ifade ettikleri bir alan oluşturmaktadır.

Sanayi kapitalizminden önce, popüler
 kültürün yaşama olanağı bulabilmesi, egemen bağımlı ilişkisine devamlılık
 kazandıracak kültürel, siyasi, baskıcı yönetme donanımlarının gelişmemiş
 olmasından ileri gelmektedir. Merkezi iktidarın kültürel seçimlerini yayacak
 (okul, yol, ulusal pazar vb.) uygulama mekanizmalarının gelişmemiş olması bu
 sonucu doğurmaktadır.

Ticarileşmiş Popüler Kültürün
 Anlamlandırılması

Popüler kültür kavramı içerisinde
 tek bir oluşumdan söz edilmez. Popüler kültür, bireylere tek bir zamanda ya da
 uzamda da ulaşmaz. Bu kavramın içerisinde;

Zaman ve Mekânın örgütlenmesi söz
 konusudur. Gündelik yaşam alışkanlıklarının toplamında, çoğu kez kendini pek
 fazla hissettirmeden yer almaktadır.

Ahmet Oktay’a göre, popüler kültür,
 dar anlamıyla emeğin yeniden üretilmesinin bir girdisi olarak eğlenceyi, geniş
 anlamıyla da belirli bir yaşam tarzının ideolojik olarak yeniden üretilmesinin
 ön koşulunu kapsamaktadır. Bununla birlikte, popüler kültür, en genel yaşam
 alışkanlıklarının yeniden üretimini, görsel ve sözel bir şölen içerisinde
 yeniden üretir. Kültür ögelerinin yaygınlaştırılmasında iki önemli oluşumun
 etkilerini gözlemlemekteyiz:

Bunlardan birincisi, elektronik
 çoğaltım tekniğinin gelişmesi,

İkincisi ise, daha önce
 belirttiğimiz gibi, kitle iletişim araçlarının etkinliklerinin artması.

Walter Benjamin, yeni gelişen
 teknolojinin sanata ve toplumsal yaşama olan etkilerini vurgularken, tekniğin
 niteliğe etkilerini de gözler önüne sermektedir. Sanat eserlerinin elektronik
 ortamda çoğaltılması ile birlikte bu eserlerdeki “biricik” olma niteliği de
 değişmektedir. Teknik çoğaltma ile birlikte sanat yapıtı tamamen değişikliğe
 uğramaktadır. Bu işlem, özgün bir yapıtı kopyalayarak, yapıt ile ilgisi olmayan
 bir tüketim mekânına aktarabilme özelliğine sahiptir.

Siyasal sağ ve tutucu kesim, popüler
 kültür ile kitle kültürünü aynı kefeye koyarak tanımlarlar. Batı’nın klasik ve
 aristokrat kültür geleneğini yüksek kültür ; popüler kültürü ise alçak kültür
 olarak adlandırırlar. Bu kültürün uygarlık, saf ve ciddi kültür için zararlı
 olduğunu, alçak zevklerin ve ilgilerin kültürü olduğunu iddia ederler.

İkinci yaklaşım ise, çoğulculuğun,
 demokratikleşmenin, bireysel özgürlüğün göstergesi olarak tanımlar popüler
 kültürü.

Marxist yaklaşım, halk üzerine
 empoze edilmiş kitle kültürü olarak ele almaktadır. Bu yaklaşıma göre, popüler
 kültür ürünleri ticari aygıtlar tarafından yaygınlaştırılmakta ve halk, atomize
 bir yapıda görülmektedir. Bu tanımlamadan yola çıkarsak, ortada empoze edilmiş
 bir kültür olduğuna göre, bu kültüre ait ürünlerin ve yaşayış biçiminin halk
 tarafından eş deyişle, çoğunluk tarafından seçildiğini söyleyemeyiz.

Medya, kamu gündemini belirleyen en önemli unsurdur.
 Kırklareli’de medya alanında çalışarak bu amaca hizmet ediyoruz. Bu anlamda,
 kamuoyunun oluşumu ve biçimlenmesinde medya oldukça önemli bir işlev görür.
 Sivil topluma çeşitli örgütler temel oluşturmaktadır. Bu örgütler, medyada
 ortaya çıkma ve kendilerini anlatıp, ifade etme olanağı bulabilmektedirler.
 Çağdaş demokratik toplumlarda, medya ve sivil topluma temel oluşturan sivil
 toplum örgütlenmeleri arasında doğrudan bir ilişki kurulmaktadır.

&nbsp; 

Medya, sivil toplum örgütleri ve onların sorunlarını,
 hedeflerini, eylemlerini gündeme getirme ve gündemde tutma gücüne sahiptir.
 Böylelikle medya, sivil toplum örgütlerinin etkinliğinin artmasını
 sağlamaktadır.

&nbsp; 

Spurk, sivil topluma karşı medyanın rolünü üç farklı
 yaklaşım çerçevesinde incelemektedir:

&nbsp; 

İlk yaklaşım kapsamında, demokratik etkileşim içerisinde
 sivil toplum ve diğer kuruluşlara karşı kitle iletişim kuramının medyayı nasıl
 konumlandırdığı ele alınmaktadır.

İkinci yaklaşımda, demokrasinin konsolidasyonunda olduğu
 gibi, doğrudan sistem değişiminin desteklenmesi ya da desteklenmesinde medyanın
 nasıl bir performans gerçekleştirildiğine bakılmaktadır.

Üçüncü yaklaşımda ise, bazı ampirik çalışmalar, medyanın
 demokratik niteliğini saptamayı ve mikro düzeyde yurttaşlar üzerinde etkilerini
 gözlemlemeyi denemektedir.

Sivil toplum ve medya arasındaki ilişkide, alternatif
 medyanın önemi ön plana çıkmaktadır. Sivil toplumun bir parçası olarak
 alternatif medya, devlet ve özel ticari medya arasında “ üçüncü ” bir ses
 olarak tanımlanabilir. Bu yaklaşım, sivil toplumun bir parçası olarak
 alternatif medya, devlet ve piyasa arasındaki mücadelenin öne çıkarılmasına
 olanak sağlamaktadır. Sivil toplumun bir parçası olarak alternatif medya, demokrasinin
 yaşayabilirliği ve canlılığı açısından kritik bir toplumsal parça olarak kabul
 edilmektedir.

&nbsp; 

Röportaj, Kuzey Amerika’da edebi gazetecilik olarak bilinen
 gazetecilik türüne denk gelmektedir. Ancak, bu durum, Türkiye’de
 bilinmemektedir.

&nbsp; 

Edebi gazetecilik, edebiyat hakkında gazetecilik yapmak
 değil, edebi olarak gazetecilik yapmaktır. Edebi gazetecilik metinleri, özünde
 roman gibi okunabilen gazetecilik metinleridir. Edebi gazetecililer, roman ve
 kısa hikâyelerdeki yazım tekniklerini kullanabilmektedirler. Geleneksel ve
 edebi gazetecilik arasındaki en önemli fark, yazarın insanlarla ilişkileri ve
 betimlediği olayları değiştirmesinde yatmaktadır. Yazı, kişiselleştirilmiş ve
 öznel olmaktadır. İkinci temel fark ise; tarz, dil ve form farkıdır.

&nbsp; 

Edebi gazeteciliğin bazı işlevleri bulunmaktadır. Bunlar;

&nbsp; 

Derinlemesine araştırma ve görüşme ile

Dramatik hikâye anlatım tekniklerini kullanarak okuyucunun
 dünyasını genişletmek,

Okuyucuya aydınlanmış bir yönelim kazandırmak şeklinde
 sıralanabilir.

Edebi gazetecilikte her şey doğrulanabilir olmalıdır.
 Gerçeğin yaratılmış sunumu değil, gerçek bilgi kullanılmalıdır. Edebi gazeteci,
 gerçekler, düşünceler, gözlemler ve araştırma aracılığıyla elde edilmiş
 enformasyonu kullanmaktadır.

&nbsp; 

Röportaj, Türkçe literatür açısından çok yönlü bir
 gazetecilik yaklaşımının çok daha geniş boyutlu bir yazı türüdür. Yalnızca
 sorular ve yanıtlardan oluşan içerikten daha zengin bir içeriği vardır.
 Röportajın kaynağının görüşme olduğu söylenebilir, ancak her görüşme röportaj
 değildir.

&nbsp; 

Röportajın haber boyutu son derece önemlidir. Haber unsuru
 olmadan, röportajların gazetelerde yayınlanmaması gerekir. Röportaj, gerektiği
 zaman yazarına bir ozan, bir öykücü, bir yorumcu vb. gibi kalem kullanma
 olanağı tanımaktadır. Burada vurgulanması gereken nokta, edebi gazetecilikte
 olduğu gibi, röportajın da gerçeklere dayanması gerektiğidir.

&nbsp; 

Röportajın, haberle ilişkisinin kurulmasında aşağıdaki
 unsurlar önemlidir:

&nbsp; 

Haberler olaylarla ilgilidir, yoksa bir takım sorunların
 durumuyla ilgili değildir: Röportaj da olaylar ver gerçekler hakkındadır. Ama,
 röportajın temelinde, haberde olduğu gibi tek bir olay yoktur.

Haberin temel amacı bugündür, geçmiş ya da gelecek olaylar
 değildir.

Haber bir olayın ortaya konmasıdır, bir olayla ilgili
 deneyimi yansıtmaz.

Bu anlamda, röportajın da bu unsurları taşıması gerekir.
 Röportaj, aynı olayın birden fazla, hatta her yönünü dikkate almak
 durumundadır. Röportaj için çok yönlü bir araştırma gerekmektedir, röportaj
 yazarı aynı zamanda iyi bir araştırmacı olmalıdır. Röportajda, haber metninde
 verilmeyen ya da önemsenmeyen en küçük ayrıntılar üzerinde durulmaktadır.

&nbsp; 

Röportajda olması gereken en önemli unsurlardan biri de
 yorumdur. Röportajlarda yorum olmalıdır ancak yorumlar nesnel şekilde sunulmalıdır.
 Röportajda olaylar gerçekçi bir gözle izlenmeli; yalın, duru ve gerektiği zaman
 fanstastik bir anlatım kullanılmalıdır. Röportajın en önemli yönlerinden biri
 de, sosyal içerikli olması gerektiğidir. Röportajın konusu bireyleri
 ilgilendirmeli ve onların yararına olmalıdır. Röportajcı eldeki verileri çok
 iyi şekilde kullanmalıdır. Verilerin yetersiz olduğu durumlarda, eksik
 bilgileri tamamlamak için gerekli soruşturmaları yapabilecek yetenekte
 olmalıdır.

Kırklareli halkını bilgilendirirken hak haberciliği
 yaptığımız zamanlarda oluyor. Hak haberciliği konusuna, UNESCO’nun 1978 yılında
 kabul ettiği, “Barışın Güçlendirilmesi ve Uluslararası Anlayış, İnsan Hakları
 Kabulü ve Irkçılık Karşıtı Tutum İçin Kitlesel Medya Katkısına İlişkin Temel
 İlkeler” adlı bildirgede değinilmiştir. Buna göre, hak haberciliğinde, haberler
 insan haklarına dayandırılarak verilmelidir.

&nbsp;Bildirinin tümünde,
 insan haklarının sağlanması, korunması ve yaygınlaştırılması yönünde kitle
 iletişim araçlarına bazı görevler yüklenmiştir. Buna göre, haberler farklı ırk,
 toplum ve yaşam biçimlerine saygılı şekilde verilmeli ve hak ihlalleri
 yapılmamalıdır. Hak haberciliğinin üç anlamının olduğu ifade edilmektedir:

Hak ihlâllerini görmezden gelmeyen.

“Ötekileri” haber yapmak için mutlaka hak ihlâli konusu
 olmalarını beklemeyen.

Herhangi bir haberi yaparken hak ihlâline yol açmayan bir
 habercilik.

Hak haberciliği, hak ihlâllerini haber yapıp izleyen bir
 haberciliktir. Haberleri, ötekiler lehine odaklı kılmayı amaçlamaktadır.
 Bireylerin hakları konusunda bilgilendirici olmalıdır. Haklardan yana taraftır.
 Muhabirler, özellikle dezavantajlı grupların sesini duyurmalıdır. Hak
 haberciliğinin kaynakları;

Haberin ilgili olduğu alanda çalışan hak örgütleri,

Sivil toplum örgütleri,

Sendikalar,

Bu alanda çalışan akademisyenler ve uzmanlar olabilmektedir.

Hak haberciliği, insan hakları kavramını ölçü almaktadır.
 Toplum içerisinde sesini duyurmakta zorlanan azınlıkların sesi olur. Özellikle,
 ayrımcılığa uğrayan grupların sözcüsü olarak karşımıza çıkmaktadır. 

Bu habercilik anlayışına göre, kitle iletişim araçları
 aracılığıyla sunulan haberler, insan haklarına dayalı olmalıdır. Hak
 haberciliğinde, teröre çağrı, savaşı övme, farklı gruplara karşı nefret yayma
 gibi unsurlar olmamalıdır. Eşdeyişle, hak haberciliği her türlü ayrımcılığa
 karşıdır.

Hak haberciliğinde kitle iletişim araçları, insan haklarına,
 insan yaşama hakkına, bireylerin kendisini geliştirme hakkına ve diğer tüm
 haklara saygılı olmakla yükümlüdür. Bu şekilde bir habercilik anlayışının
 sürdürülmesi, kitlelerin bilinçli hale gelmesini sağlayacaktır.

Bir haberin, hak haberi olarak değerlendirilebilmesi için şu
 unsurları taşıması gerekmektedir:

Olay odaklı değil, sorun odaklı haber sunumu.
 Dezavantajlıların lehine anlatım. İnsan haklarına yer verme. Hak örgütlerine
 yer verme. Mücadeleye yöneltme/yol gösterme. Bilgilendirme. Eğitme. Sivil
 Toplum ve Medya

Medya, kamu gündemini belirleyen en önemli unsurdur. Bu
 anlamda, kamuoyunun oluşumu ve biçimlenmesinde medya oldukça önemli bir işlev
 görür. Sivil topluma çeşitli örgütler temel oluşturmaktadır. Bu örgütler,
 medyada ortaya çıkma ve kendilerini anlatıp, ifade etme olanağı
 bulabilmektedirler. Çağdaş demokratik toplumlarda, medya ve sivil topluma temel
 oluşturan sivil toplum örgütlenmeleri arasında doğrudan bir ilişki
 kurulmaktadır.

Medya, sivil toplum örgütleri ve onların sorunlarını,
 hedeflerini, eylemlerini gündeme getirme ve gündemde tutma gücüne sahiptir.
 Böylelikle medya, sivil toplum örgütlerinin etkinliğinin artmasını
 sağlamaktadır.

Spurk, sivil topluma karşı medyanın rolünü üç farklı
 yaklaşım çerçevesinde incelemektedir:

İlk yaklaşım kapsamında, demokratik etkileşim içerisinde
 sivil toplum ve diğer kuruluşlara karşı kitle iletişim kuramının medyayı nasıl
 konumlandırdığı ele alınmaktadır.

İkinci yaklaşımda, demokrasinin konsolidasyonunda olduğu
 gibi, doğrudan sistem değişiminin desteklenmesi ya da desteklenmesinde medyanın
 nasıl bir performans gerçekleştirildiğine bakılmaktadır.

Üçüncü yaklaşımda ise, bazı ampirik çalışmalar, medyanın
 demokratik niteliğini saptamayı ve mikro düzeyde yurttaşlar üzerinde etkilerini
 gözlemlemeyi denemektedir.

Sivil toplum ve medya arasındaki ilişkide, alternatif
 medyanın önemi ön plana çıkmaktadır. Sivil toplumun bir parçası olarak
 alternatif medya , devlet ve özel ticari medya arasında “ üçüncü ” bir ses
 olarak tanımlanabilir. Bu yaklaşım, sivil toplumun bir parçası olarak
 alternatif medya, devlet ve piyasa arasındaki mücadelenin öne çıkarılmasına
 olanak sağlamaktadır. Sivil toplumun bir parçası olarak alternatif medya,
 demokrasinin yaşayabilirliği ve canlılığı açısından kritik bir toplumsal parça
 olarak kabul edilmektedir.

&nbsp; 

&nbsp;

Birisi bana nerelisin diye
 sorduğunda cevabım “Doğma büyüme Kırklareliliyim” oluyor. Evet Kırklareli’de
 doğdum, belki fiziksel olarak Kırklareli’de büyüdüm. Ama ben nerede ben oldum? 

Yaşadığım şeylere verdiğim
 karşılıklar nerede şekillendi? İnsanlarla nasıl iletişim kuracağımı nerede
 öğrendim? Ara sırada olsa her insanın cevabını bildiği ama kendisine bile
 cevabını vermekten çekindiği sorularla karşınıza çıkıyorum. 

Şimdi sorun kendinize ne zaman
 büyüdünüz? 

Yıllar önce üniversite için bu
 şehirden çıkıp, her dinden, her dilden, her milletten insanın bir arada yaşadığı
 küçük bir şehrin insanı olarak büyük bir şehre gittim. Dört senemi o şehirde
 yalnız değil ama tek başıma geçirdim. Büyümüştüm. Birileri bana akıl vermeden
 neyi, nerede, nasıl yapmam gerektiğini, nasıl geçinebileceğimi öğrendim.

Evet büyümüştüm. Çünkü günümüzde
 insanlar bu saydığım şeyleri yaptığında büyümüş sayılıyor. Tabi ki arada geçen
 zamanlara alınan yaşında bir etkisi olmuyor değil. 

Benimle aynı dönemde okuyan her
 gencin kara belası pandemi yüzünden öğrencilik hayatımın güzel zamanlarında ve önemlisi
 artık ben büyüdüm diyebildiğim noktada aile evine geri döndüm. 

Büyümemişim. Başlarda sadece evin
 küçüğü olduğum için böyle düşündüğümü sanıyordum. Ama değilmiş. Buradaki beni
 ve onun ‘sorunlarını’ halının altına süpürüp gitmişim. Buradaki beni büyütmeyi
 unutmuşum. 

Şu ana kadar geçen zamanda onu da
 büyüttüm. Yeni arkadaşlarım oldu. Yeni insanlar tanıdım. Halının altına
 attıklarımı temizlerken benim yanımda oldular. 

Ve en güzel yanı da sadece eski beni
 değil büyümüşte küçülmüş olan beni de büyüttüler. 

Eski hayatı, eski dostları, eski
 acıları, eski kırıklıkları… Bu şehirde bir yerlere ne sakladıysam onları
 çıkartıp tek tek avlamam gerektiğini öğrendim. &nbsp;

Tabi birlikte bir yerlere
 gizlediğimiz bir şeyler de oldu. Ama çok önemli bir şeyi öğrettiler. Bir
 şeyleri asla bir yerlere saklamamayı. Nerede ne varsa bulduk. 

Beraber bir yola çıkmaya karar
 verdik. Aynı istikamet üzerinde farklı güzergahlardan yürürken birden
 yollarımız birleşti. Yürüdüğümüz yolda bizi zaman zaman yavaşlatan, durduran,
 yolumuzu değiştirmeye çalışan bir şeyler oldu. 

Ama biz aynı yola devam ettik. Kimi
 zaman durduğumuz için hızlı gitmesi gerekenlerimiz oldu. Bazen durup bu yolda
 bana yer var mı diye düşündüren anlar. 

Zamanında yürüdüğüm çok yanlış yol
 oldu. Sonunda bir yere varacağımı düşünüp yıllarca yürüdüğüm yollar. Şu an
 yürüdüğüm yol bunlardan biri değil. 

Sadece dümdüz bir yol değil.
 Manzaramızı güzelleştirmek için yeni patikalar aradığımız, ararken birbirimizi
 cesaretlendirdiğimiz, yolumuza çıkan iyi kötü üstesinden beraber
 gelebileceğimiz bir yol. 

Çünkü biz hangi ayrımdan, beraber
 mi, tek başımıza mı? Nasıl yürüyeceğimize karar verdik.

İlk nefesinizi aldığınız günden beri
 sizinle birlikte olan aklınıza hayalinize gelebilecek her koşulda sizinle aynı
 şeyi yaşayan insanlarla bile aynı şeyleri hissedemezsiniz. Ben yürürken sağıma
 ve soluma baktığımda bunları düşünüyor ve hissediyorum. 

Her durumda aynı olmasa da birlikte
 yürüdüğüm insanlarında benimle aynı şeyleri düşündüğünü biliyorum. 

Ha gayret deyip yolumuzu daha da
 güzelleştireceğimiz yeni güzel şeylerin peşindeyiz. Peşimizden bizi kovalayan
 irili ufaklı fırtınalar, bizi daha güzel yerlere ulaştıracak. 

Bir şeyin daha üstesinden gelip
 gönül rahatlığı ile büyüdüm diyebileceğiz. İstediğimiz yere ulaştığımız da
 gönül rahatlığı ile “Kırklareli’de büyüdüm” diyebileceğim, diyebileceğiz. 

Çocukken en çok istediğimiz
 büyümenin; korkulacak bir şey olmadığını, üstesinden gelebildiğimizi en önemli
 kişiye kendimize kanıtlamış olacağız.

Sahi siz nerede büyüdünüz? 

&nbsp; 

&nbsp; 

&nbsp; 

&nbsp; 

&nbsp;

Kırklareli’de sürdüğüm çalışma
 hayatı öncesinde basın ve medya konusunda yüzeysel bir bilgiye sahiptim.
 Öğrenim hayatım boyunca basın ve medyanın şu anki haline gelene kadar ne kadar
 yok ettiğini anlamış oldum. 

Liberal demokrasi anlayışına göre,
 geleneksel medya; Yasama, Yargı ve Yürütme’den sonra 4. Güç olarak kabul
 edilmektedir. Ancak, uygulama kısmındaki bazı aksaklıklardan dolayı bu durum
 beklenildiği gibi gerçekleşmemektedir. Bu anlamda, egemen medya örgütlenmesinin
 karşısında olan bir medya anlayışına ihtiyaç vardır. Geleneksel medya
 örgütlenmesinin karşısında olan bu medya anlayışı, alternatif medya olarak
 isimlendirilir. Bu anlayış; muhalif medya, yeni medya, başka medya, bağımsız
 medya ve karşı medya olarak da isimlendirilebilir.

Alternatif medya, bireylerin varoluş
 ve kendi kimliklerini sürdürebilme çabası içerisinde doğmuştur. Küreselleşmenin
 de etkisiyle, bireyler dünya genelinde olan olayları, kitle iletişim araçları
 aracılığıyla takip etmeye başlamıştır. Ancak, geleneksel habercilik anlayışının
 haber değerleri egemen sistemden yanadır ve haber kaynakları egemen sistem
 içerisinden çıkmaktadır. Bu anlamda, farklı olan, kendi kimliğini sürdürmek
 isteyen bireyler egemen medya içerisinde yer bulamamaktadır. Dolayısıyla,
 alternatif medya; geleneksel habercilik anlayışının eksiklik ve
 yetersizliklerine karşı olarak ortaya çıkmıştır. Bu habercilik anlayışı,
 haberleri sosyal bir olgu olarak görür. Olayların nedenlerini halka sunar ve
 halkın yararına yayın yapar. 

Geleneksel habercilik anlayışının
 haber değerleri egemen kesimlerden yanadır ve haber kaynakları egemen kesimde
 yer alan insanlardan oluşturulmaktadır. Sıradan insanlar haber olamamakta, olsa
 bile ancak şiddet haberlerinde gözükmektedir. Dolayısıyla, geleneksel
 habercilik anlayışının eksiklikleri ve yetersizliklerine karşı bir tepki olarak
 alternatif medyalar ortaya çıkmaya başlamıştır. Alternatif medya, başka
 kavramlarla da tanımlabilmektedir. Bunlar arasında, “muhalif medya”, “topluluk
 medyası”, “bağımsız medya” “karşı medya”, “yeni medya”, “yerel medya”, “başka
 medya”, “radikal medya” da bulunmaktadır. Bu kavramsallaştırmalar, varolan
 medya hegemonyası dışında ve bu hegemonya karşısında olana işaret etmektedir.
 Başka bir deyişle, alternatif medyanın geleneksel medya örgütlenmesinin
 karşısında olduğunu söylemek mümkündür.

Alternatif medya konusunda dörtlü
 bir sınıflandırma yapılmaktadır.

Bunlardan birincisi, topluluğa
 hizmet olarak görülen alternatif medyadır.

İkincisi, geleneksel medyaya
 alternatif olarak sunulan alternatif medyadır.

Üçüncüsü, alternatif medyayı sivil
 toplumun bir parçası olarak görür.

Dördüncü ve son yaklaşım ise,
 alternatif medyayı; belli bir grup insana söz tanıyan bir alan olarak görür.

Alternatif medya, tekelleşmiş haber
 ve eğlence içerikleri karşısında, farklı bir habercilik anlayışını ortaya
 atmaktadır. Alternatif medyanın yapısal özellikleri şu şekildedir:

Küçük ölçekli ve farklılıklarına
 saygı gösterdiği, toplum içerisindeki özgün topluluklara yönelmek.

Devlet ve pazardan bağımsız olmak.

Yatay şekilde yapılanmış. İzleyicinin
 erişim ve katılımına izin veren.

Egemen olmayan söylem ve temsilleri
 sunmak.

Alternatif medya; ana akım medya
 içerisinde yer verilmeyen konulara yer vermeyi amaçlamaktadır. Ticari amaç
 gütmez, devlet yapısından bağımsızdır, iktidar yanlısı değildir, egemen medyaya
 karşı dayanışma sağlar, aktivist yönelimlere yer verir ve gönüllü çalışma
 esastır. Alternatif medya türleri olarak

Yu;rttaş gazeteciliği, Hak
 haberciliği, Sivil toplum medyaları, Edebi habercilik ve Barış gazeteciliği
 gösterilebilir.

Liberal çoğulcu demokrasi anlayışına
 göre medya Yasama, Yargı ve Yürütme’den sonra 4. Güç olarak kabul görmektedir.
 Ancak günümüz medyası, genellikle ekonomik, askeri ve politik seçkinler
 üzerinden haberlerini sunmaktadır. Sıradan yurttaşlar, şiddet içerikleri haberlere
 konu olurken; geleneksel medyada temsil bulamamaktadır. Bunların dışında
 tekelleşme, içeriğin türdeş hale gelmesi ve editöryel süreçler de sıradan
 bireylerin haber içeriklerinde yer almasını engellemektedir.

Yurttaş gazeteciliğinin özünde,
 bireylerin demokratik süreçlere aktif katılımını sağlamak ve onların pasif
 izleyici olmalarını engelleme çabası vardır. Yurttaş gazeteciliğine kamu
 gazeteciliği de denilmektedir. Yurttaş gazeteciliğinin bilinen anlamda ortaya
 çıkışı, 1980’lerin sonu ve 1990’ların başına denk gelmektedir. Bu gazetecilik
 anlayışının ortaya çıkmasındaki en önemli neden; hükümet ve vatandaş arasındaki
 mesafesinin açılmasıdır. Yurttaş gazeteciliği yeni bir gazetecilik anlayışı
 olmaktan öte, basının toplumsal rolünü yerine getirebilmesi için yapılması
 gerekenleri önermektedir. Yurttaş gazeteciliğinin temelinde yurttaşların
 demokratik sürece aktif katılımları bulunmaktadır. Bu nedenle, haber tanımını
 genişletir. Haber kaynakları, egemen kesimde yer alan akredite kaynaklar
 değildir.

Yurttaş gazeteciliği konusundaki
 önemli unsurlardan birisi de, haber kaynaklarının tümüne ulaşmaktır. Haber,
 mutlaka birden fazla kaynaktan alınan bilgilerle yapılmalıdır. Yurttaş
 gazeteciliğinde haberin oluşum süreci de önemlidir. Ekip ruhu içerisinde,
 sabırla ve uzun vadede çalışmak önemlidir.

Yurttaş gazeteciliğine getirilen
 eleştiri ise, varolan egemen medya sistemini devre dışı bırakacak, sistemli,
 ayrıntılı ve derin bir gazetecilik anlayışı sunmamasıdır.

Kırklareli’de kadrosunun her elemanı kadın olan bir gazetede
 çalışmak meslek hayatım boyunca gurur duyacağım bir şey olacak. 

Medya, hem medya üretim alanındaki hem de toplumsal
 düzlemdeki iktidar mücadeleleri üzerinden söylemini oluşturur. İdeolojik olarak
 niteleyeceğimiz bu söylemlerin başında cinsiyetçilik gelmektedir.

&nbsp; 

Cinsiyetçi söylem, bir eşitsizlik söylemi olarak kabul
 edilir ve “Bir cinsin ya da cinsel eğilimin, diğeriyle eşit haklara sahip
 olduğunun reddi ya da bu hakları kullanmasının temsil düzeyinde engellenmesi,
 dolayısıyla da esas alınan cins ya da cinsel eğilimin diğerleri üzerindeki
 üstünlüğünün ön kabulü ve tahakkümünün meşrulaştırılması” olarak
 tanımlanabilir.

&nbsp; 

Açık ya da örtük biçimlere bürünebilen cinsiyetçilik,
 cinsiyet temelinde uygulanan bir ayrımcılıktır.

Medyada cinsiyetçilik, temsil kavramı baz alınarak, iki
 düzlemde ele alınabilir. Bunlar;

&nbsp; 

Her türlü medya metni içeriğindeki temsil ve

Bu içerikleri üreten sektör çalışanları açısından temsildir.

Bu temsiller, kadınlığa ve erkekliğe atfedilen kültürel
 değer ve beklentileri ve egemen toplumsal cinsiyet rollerini yeniden
 üretmektedir.

&nbsp; 

Cinsiyetçi bakış açısının sürdürülmesi ve meşruluk
 kazanmasında medyada çalışan profesyonellerin kimliği önemlidir. Bu yapılanmaya
 bakıldığında, genel olarak medyadaki mekanizmaların oluşturulma sürecindeki
 çalışma ve uygulama pratiklerinin erkekler tarafından belirlendiği görülmüştür.
 Burada da en önemli etkenlerden biri, medyada çalışan kadın profesyonellerin
 oranlarının düşüklüğüdür. Kadının aleyhinde bir görünüm sunan medyadaki
 cinsiyetçi yapılanma üzerine yapılan araştırmalar;

&nbsp; 

Hem dikey,

Hem de yatay olmak üzere iki yönlü bir ayrımcılıktan söz
 eder.

Dikey ayrımcılık, kadınların mesleklerinde yükselmelerini ve
 yönetici konumuna gelmelerini engelleyen görünmez kuralların ya da eğilimin
 varlığına ilişkindir. Yatay ayrımcılık ise, kadınların mesleklerini toplumsal
 cinsiyete göre ayrışmış alanlar doğrultusunda, başka bir deyişle, kadın alanı
 olarak kabul edilen sınırlar dahilinde yapmak zorunda olduklarına ilişkindir.

&nbsp; 

Medyanın bize sunduğu imgeler, dünyaya bakış açımızı ve
 değer yargılarımızı şekillendirirken, erkeklik ve kadınlıkla ilgili anlamların
 üretilme sürecine de katkıda bulunur. Bu bağlamda, ideal kadın ve erkek
 imgelerini tanımlayarak hâkim kültürel değerlere nasıl uyum sağlanacağını da
 gösterir.

&nbsp; 

Bir popüler kültür formu olarak niteleyeceğimiz medya
 metinleri, toplumsal cinsiyet temelli kimliklerin kültürel temsillerinin
 yeniden oluşturulduğu, üretildiği ya da değiştirildiği alanlardır. Egemen kadın
 ve erkek kategorilerinin ve cinsel farklılıkların yaratılması ve sürdürülmesi
 sürecine katkıda bulunur. Güç ilişkilerini de bünyesinde barındıran medya
 metinleri, böylelikle, kadın ve erkeklerin kimliklerini oluşturma sürecinde
 toplumsal cinsiyet rollerini öğrenebilecekleri önemli kaynaklar olur.

&nbsp; 

Televizyon: Toplumsal cinsiyetle ilgili hâkim değerlerin ve
 beklentilerin üretilmesinde çok önemli bir rolü olan televizyon, araştırmacılar
 açısından önemli ve büyük bir araştırma alanı haline gelmiştir.

&nbsp; 

Televizyon program türleri üzerine yapılan araştırmalar, bu
 programların bir kısmını erkeksi, bir kısmını ise kadınsı olarak
 değerlendirmiştir. Örneğin, macera filmleri, diziler, haberler erkekleri güç,
 otorite, saldırganlık ve teknoloji içinde tanımlar. Spor programları da,
 erkeklerin hâkimiyeti altındadır ve erkeklik değerlerini öğretir. Bu tür
 programlar, erkekleri rekabet, güç ve disiplin ilişkileri içinde tanımlar.

&nbsp; 

Gazete-Dergi: Gazetelerde de erkek egemen söylemin varlığı
 görülmektedir. Gazetelerdeki haberlere bakıldığında kadınların büyük oranda
 mağdur, kurban, bir erkeğin denetiminde, anne ve eş olarak temsil edildiği
 bulunmuştur.

&nbsp; 

Kadınlar, siyasetçi ya da meslek sahibi kişiler olarak konu
 oldukları durumlarda bile toplumdaki geleneksel rollerinden kopamamıştır. Söz
 konusu kimliklerden birine sahip olan kadınlar, habere konu edildiğinde kadın
 oldukları vurgulanmaktadır.

&nbsp; 

Reklam: Medya metni içeriğindeki cinsiyetçi söylemi
 incelerken üzerinde önemle durulması gereken bir mecra da reklamlardır.
 Reklamlardaki cinsiyetçi söylem, pek çok araştırmanın konusu olmuştur.
 Gazeteler, dergiler, televizyonlar ya da diğer iletişim araçlarında yer alan
 reklam metinlerinin içeriği aynı söylem doğrultusundadır. Reklamlardan kaçınmak
 mümkün değildir.

&nbsp; 

Etkileme gücü de düşünüldüğünde, reklamlar önemli bir olgu
 olarak karşımıza çıkmaktadır. Biz istemesek de, her gün yüzlerce reklam
 imgesiyle karşılaşmaktayız. İnsanların karşısına bu denli sık çıkan başka
 hiçbir şey yoktur denilebilir. Hem çok sık karşılaşılması hem de hızlı temposu
 reklamlarda görülenlerin özellikle çocukların ve gençlerin zihinlerine daha
 kolay yerleşmesini sağlamaktadır. Dolayısıyla, kadınlar ve erkeklerle ilgili
 imgeleri de bu süreç içinde değerlendirmek gerekmektedir.

&nbsp;

Kırklareli’de kamu editörlüğü yapan kişiler yazdığı
 yazılarla habercilik sürecin bir parçası haline gelir. 

Kamu editörlüğünün kurum içi yapılanması ombudsmanlık ve
 okur temsilciliğinden farklıdır. Kamu editörü genellikle editoryal sürecin bir
 parçasıdır. Ombudsmanlar tamamen kurumlardan bağımsız, okur temsilcileri
 editoryal sürecin dışında kalarak ama o kurumdan maaşına alarak görev yaparken,
 kamu editörleri haber üretim sürecinin mutfağında yer alarak aynı amaç için
 çalışmaktadır.

&nbsp; 

Kamu editörlüğü sisteminde bu görevi yerine getiren kişi
 yazı işleri müdürüne ve genel yayın müdürüne karşı sorumludur. Kamu editörü
 aynı zamanda okura haberi haberciliğin güçlüklerini anlatmakla da yükümlüdür.

&nbsp; 

Kamu editörün izlerkitleye seslenme çabası bu haliyle
 haberin arka planını anlatmaktır. Bu iş haberin haberini yapmak olarak da
 nitelendirilebilir. Bu nedenle kamu editörü yazdığı yazılarla habercilik
 sürecinin de parçasıdır.

&nbsp; 

Basında “ombudsman” uygulaması Türkçeye “okur temsilcisi”
 kavramı olarak yerleşmiştir. Her iki kavram da birbirinin yerine
 kullanılmaktadır ancak Türkiye’de tam anlamıyla bir ombudsmanlık mekanizması
 kurulmamıştır.

&nbsp; 

Okur Temsilciliği ülkemizde yaygın olarak görülmemesine
 rağmen Türk basınında ilk uygulama 1980’li yılların başında Hürriyet Haber
 Ajansı’nda Seyfettin Turhan ve Hürriyet Gazetesi’nde Emre Kongar tarafından
 yapılmıştır. Okur temsilciliğinin bir özdenetim mekanizması olarak gündeme
 gelmesi 22 Mart 1999’da Milliyet Gazetesinin “okur temsilciliği” adı altında
 uygulamayı başlatması ile olmuştur.

&nbsp; 

Haber kuruluşları yasaların ve gönüllü kuruluşların
 belirlediği ilkelerin dışında kendi ilkelerini belirleyerek bunları topluma
 duyurabilirler. Bu yolla kurumun güvenilirliğini ve saygınlığını artırmaya
 çalışırlar. Bu tür uygulamaları iki yönlü değerlendirmek olanaklıdır.

&nbsp; 

İyimser bir bakış açısıyla bu türden ilkeler belirleyen
 kuruluşlar etiğe önem veren, yaptığı işin ciddiyetinin farkında olan, koyduğu
 kurallar kedisini kısıtlasa bile ilkelerinden vazgeçmeyen yayın organları olarak
 nitelendirilebilir.

&nbsp; 

Eleştirel bir bakış açısıyla konuya yaklaşıldığında topluma
 verilen iyi mesajın sağladığı imajla denetim yapmak isteyen gönüllü kuruluşlara
 bizim kendi ilkelerimiz var sizin ilkelerinizi kabul etmiyoruz mesajı verilir.

&nbsp; 

Bu türden ilkelerin belirlenmesi konusunda Türkiye'de de
 çalışmalar yapılmıştır. Söz konusu girişimlerin en sonuncusu Doğan Yayın
 Holding (DYH) bünyesindeki kuruluşların topluma duyurdukları ilkelerdir.

&nbsp; 

DYH belirlediği ilkelerde yasaların belirlediği sınırlar bir
 kenara bırakılacak olursa, gönüllü kuruluşları belirlediği farklı etik kodları
 kendi kurumsal yapıları ve bünyelerinde yer alan yayın organlarının ilgi
 alanlarını temel alarak yeniden ele almıştır.

&nbsp; 

İlkeler daha başında günümüz habercilik sektörü içinde yer
 alan finans ve ekonomi haberciliğine atıfta bulunarak bu alanda çalışan
 habercilere piyasada yönlendirmeyi, mesleğin kendi çıkarları için
 kullanılmasını engelleyici kurallar koymuştur. Bir başka önemli nokta ise
 haberci ile kaynak arasındaki ilişkilerin düzenlenmesine yönelik kısımdır.
 Burada haber kaynağından hediye ya da ayrıcalık kabul etmek, yönetimden izinsiz
 haber kaynağı ile seyahat etmesi ya da planlamasının önüne geçilmiştir.

&nbsp; 

BBC Birleşik Krallığa ve deniz aşırı alanlarına radyo ve
 televizyon hizmetleri sağlayan bir kurumdur. Dünya genelinde yayın yapan ve
 bunun bilincinde olarak kendini küresel bir yayın kuruluşu olarak konumlandıran
 BBC yayın ilkelerini ve etik kurallarını da bu çerçevede oluşturmuştur.

&nbsp; 

BBC’nin yayın ilkelerinin ilk sırasında doğruluk yer
 almaktadır. Doğruluk BBC’nin sahip olduğu ünün temel taşlarından biri olarak
 kabul edilmektedir. Bunu desteklemek için habercilerin üzerindeki baskı
 unsurlarından biri olan zaman faktörüne dikkat çekerek BBC için doğruluk
 çabukluktan önce gelir demektedirler. Kılavuzda yapılması gerekenler şöyle
 ifade edilmiştir.

&nbsp; 

Tarafsızlık BBC’nin izlerkitlesine karşı temel
 yükümlüklerinden bir olarak karşımıza çıkmaktadır.

&nbsp; 

Mahremiyet BBC kılavuzunda yer alan konulardan biridir.
 Bütün etik metinlerin değindiği bu konuda nelerin doğru olduğunun yanı sıra
 doğru davranış biçimleri ortaya konulmuş, BBC çalışanlarına sorunu tanımlamak
 kadar önemli olan sorunla karşılaşıldığında nelerin yapılacağı da
 anlatılmıştır.

&nbsp; 

Çocuk BBC yayın ilkeleri kılavuzunda yer alan önemli
 bölümlerden biridir. Kılavuz 15 yaşının altındaki herkesi çocuk olarak kabul
 etmektedir. BBC on beş yaşından küçük çocukların fiziksel ve duygusal
 gönencinin ve onurunun, programların yapımı ve yayını sırasında ve internet
 ortamında ebeveyn, veli ya da vasileri tarafından herhangi bir konuda rıza
 verilmiş¸ olmasına bakılmaksızın, korunmasını hedeflemektedir.

Kırklareli’de mesleğimizi icra ederken belli başlı etik
 çerçeveleri dikkate alıyoruz. Hiçbir sosyal faaliyet alanı yoktur ki kendine
 özgü¨ bir ahlak disiplinine ihtiyaç¸ göstermesin. Toplumsal ve örgütsel
 ilişkileri büyük ölçüde piyasa kuralları tarafından belirlenen basında,
 çalışanlar, bu yapının dışına çıkmadan, var olan kurallar içinde çalışırlar. 

&nbsp; 

Başka bir ifadeyle haberciler belirli bir düşüncenin ısrarlı
 savunucusu ya da yalnızca kamusal çıkarları gözeten emekçiler değil, para
 karşılığı isini yapan, ürününün ticari bir meta olduğunun farkında olan,
 kurumunun yayın politikasını anlamış, kendinden bekleneni yerine getiren
 profesyoneller olarak belirirler.

&nbsp; 

Haberci sözleşmeyle bağlı olduğu patrona karsı bir
 sorumluluk taşımaktadır. Çünkü¨ gazete piyasada para karşılığı satılır ve
 patron buradan kazandığı para ile çalışanının gazetecinin ücretini öder, ama şu
 ilkeyi hiçbir koşulda göz ardı edemez: Habercinin halka karşı kamusal
 sorumluluğu, basta işverenine veya kamu otoritelerine olmak üzere, diğer tüm
 sorumluluklarından önce gelir.

&nbsp; 

Habercilik sektöründe “kendi kendini denetim” yöntemine
 “özdenetim” denmektedir. Sektörünün medya etiğine dönük olarak hataları en aza
 indirmek kurumsal saygınlık kazanmak, yasalara ters düsen üretimi engellemek
 adına kendi kendilerine uygulamaya koydukları özdenetim sistemleri, medyanın
 topluma verdikleri sözdür.

&nbsp; 

Özdenetim terimiyle anlatılmak istenen mesleki saygınlığı
 sağlamak, doğru, güvenilir haber vermek, yorumları inanılır kılmak, okurun
 güvenini sürdürmek için yapılması ve yapılmaması gerekenlerin bütün¨ olduğunu
 söylemektedir.

&nbsp; 

Haber kuruluşlarınca yapılan maddi hatalar dışındaki tüm
 hatalar, yanlı tutumlar etik tartışmaları da beraberinde getirmektedir. Haber
 kuruluşlarının bu tartışmaları aşmak, olası etik sorunların farkına varmak ve
 önüne geçmek adına özdenetim mekanizmaları geliştirmiştir. Bunlar;

&nbsp; 

Ombudsman, vatandaşın koruyucusu anlamına gelen İsveççe
 kökenli bir sözcüktür.

&nbsp; 

Bu uygulamada ombudsman okurların basınla ilgili
 şikâyetlerini ilettikleri kişidir. Resmi hiçbir kurumla bağı yoktur, maaşı
 İsveç yayıncılar derneğindeki gazeteciler tarafından ödenir. Bu uygulamanın
 diğer bir biçimi de basın organının kendi ombudsmanını belirlemesidir. Bu
 modelde ombudsman rolüne soyunan kişi ilişkide olduğu kurum içinde yazılı
 eleştiriler yayınlayarak, habercilere mesleki sorumluluklarını hatırlatır.

&nbsp; 

Bir kurum ile yurttaş ilişkisinin kurulabildiği her yerde
 ombudsmanlık kurumu kurulabilir. Bu küçük bir ticari kurum da olabilir,
 uluslararası bir kuruluş da olabilir.

&nbsp; 

Haber Ombudsmanlığı model olarak İsveç’te geliştirilmiştir.
 İsveç’te 1969’da kurulan basın ombudsmanlığı, medya kuruluşlarının haber verme
 işlevini yerine getirilmesi sırasında ortaya çıkan yanlışlıkların,
 yanlılıkların, eksikliklerin ve kusurların deneyimli ve tarafsız bir gazeteci
 tarafından izlenerek düzeltilmesini sağlar.

&nbsp; 

Basın kuruluşları ya da çalışanlarınca yapılan ihlaller ve
 bu ihlallere ilişkin şikâyetler de dahil olmak üzere her türlü şikâyet dilekçe
 yolu ile ombudsman bildirilir. Ombudsman gerekli incelemeleri yaptıktan sonra
 şikâyetin haklı olup olmadığı konusunda bir karar verir.

&nbsp; 

İsveç uygulamasında, okuyucuların basınla ilgili
 şikâyetlerini yönelttikleri ombudsmanın hükümetle doğrudan bir bağlantısı
 yoktur.

&nbsp; 

İngilizce adı Organization of News Ombudsmen olan ve kısaca
 ONO olarak anılan Haber Ombudsmanları Örgütü sistemin uluslararası düzeyde
 standartlarını belirleyen kuruluştur.

&nbsp; 

ONO’nun internet sayfasında örgütün amaçları şu şekilde
 sıralanmıştır:

&nbsp; 

Gazetecilik mesleğinin, habercilik alanında yüksek etik
 standartlar kazanmasına ve bu standartları sürdürmesine yardımcı olmak, bu
 sayede mesleğin hizmet ettiği insanların gözündeki güvenilirliğini arttırmak,

Haber ombudsmanları ya da okur temsilcileri için ilkeler
 belirlemek ve bunları geliştirmek,

Haber ombudsmanlığının yaygınlaşmasına destek olmak,

Üyeleri arasında deneyim, bilgi ve fikirlerin paylaşılması
 için bir platform sağlamak,

Yayıncılar, editörler, basın konseyleri ve diğer meslek
 kuruluşlarıyla bağlantılar kurmak, belirli çıkar grupları için sözcü sağlamak
 ve medya soruşturmalarına yanıt vermek.

Haber ombudsmanlarının gazeteci olması zorunlu değildir.
 Buna karşın bünyesinde bir ombudsman barındıran kurumların tercihlerini
 genellikle gazeteci kökenli bir ombudsmandan yana yaptıklarını söylemek yerinde
 olacaktır.

&nbsp; 

Ombudsmanın görevi en yalın haliyle izlerkitle ile haberci
 arasında bir iletişim köprüsü kurmak olarak tanımlanabilir.

&nbsp; 

Ombudsmanlar haber üretim sürecinin içinde aktif bir rol
 almaktan kaçınırlar. Bu durum üstlendikleri rolün gereğidir. Aksi takdirde
 genel yayın yönetmeniyle ve yazı işleri müdürleri ile bir yetki çatışması içine
 girmeleri söz konusu olabilecektir.

Reklam sektörün açısından ele aldığımızda Kırklareli’de
 çıkan yerel gazetelerde reklam aracı görevi görüyor. 

Reklam ya da reklam kampanyalarının en önemli aşamalarından
 biri reklam mecrasının seçimidir. Çünkü reklam mecraları reklam mesajıyla hedef
 kitlenin buluştuğu noktadır. Bu noktada yapılacak yanlış bir seçim, mesajın
 doğru hedef kitleye ulaşamamasına neden olur. 

&nbsp; 

Kısaca doğru mecrayı seçmeden yapılan reklam harcamaları, bu
 konuda yapılan çalışmaların boşa gitmesi anlamına gelir. Bu nedenle reklam
 mecralarının yapısının, işleyişinin, olanaklarının, sınırlılıklarının ve
 tirajlarının araştırılması, reklamın doğru mecrada yayınlanması adına önem
 taşımaktadır. Her şeyden önce bir reklam metni hedef kitlenin ve yayınlanacağı
 mecranın özellikleri bilinmeden yazılamaz.

&nbsp; 

Basılı reklam ortamları mesajların hedef kitlesine yazı,
 fotoğraf, grafik gibi görsel unsurlarla ulaştırıldığı reklam araçlarıdır.
 Basılı reklam araçları ile yapılan reklamlar, diğer mecralardaki reklamlara
 göre daha kalıcıdır.

&nbsp; 

Reklamverenlerin medya seçiminde yazılı medyanın ayırt edici
 bir özelliği vardır. Gazete ve dergi gibi basılı reklam mecraları okuyucunun
 iradesi ve özel bir satın alma girişimiyle gerçekleşmektedir. Okuyucunun
 isteklilik düzeyi yüksektir. Ancak radyo ve televizyon gibi araçlar bir kez
 insan hayatına girdikten sonra izlenilen kanal, program ya da reklam seçiminde
 izleyici yüksek bir irade ve seçicilik gösteremez. Bu nedenle gazete ve
 dergiler yüksek katılımlı medya olarak adlandırılırlar.

&nbsp; 

Basılı reklam mecralarını temel olarak üçe ayırabiliriz:

Gazeteler

Dergiler

El ilanları, kataloglar ve broşürler

Gazeteler, reklam tarihinin en eski araçlarından biridir.
 Radyonun, televizyonun ya da internetin ortaya çıkmasıyla birlikte eski gücü
 azalsa da, gazetelerin genel olarak basılı reklam araçlarına düşen paydan
 önemli bir bölüm aldıklarını ve halâ geçerliliklerini koruduklarını söyleyebiliriz.

Basılı kitle iletişim araçları arasında, okuyucu sayısı en
 fazla olan günlük gazetelerdir. 

Ancak günlük gazeteler geniş bir okur kitlesine ulaşmak
 için, her tip okurun ilgisini çekecek haberlere ve yazılara yer verirler.
 Heterojen bir okur profilleri vardır. Geniş açıklama gerektiren, hareket
 içermeyen ürün ve hizmetlerin reklamlarının yapılması için en uygun araçlardan
 biridir.

&nbsp; 

Dergiler daha az sayıda kişiye fakat belirli özelliklere
 sahip olan daha homojen bir kitleye seslenirler. Dergilerin bu özellikleri
 reklamverenlerin işini kolaylaştırmakta ve maliyeti düşürmektedir. Günümüzde
 yalnızca spor, sağlık, bilişim, turizm, ev dekorasyonu vs. gibi pek çok özel
 ilgi alanına seslenen dergiler mevcuttur.

&nbsp; 

Dergilerin reklamcılık anlayışı, üretici ile tüketicinin
 seçimleri arasında bir uzlaşma arar. Birçok dergi ulusal çapta basılmakta ve
 dağıtılmaktadır. Dergiler gazetelere kısayla bazı avantajlara sahiptir.
 Genellikle boş zamanları değerlendirmek, ilgi duyulan alana ilişkin son
 gelişmeleri takip edebilmek vs. gibi amaçlarla okunan dergiler, uzun süreli
 olarak saklanabilir ve defalarca okunabilir.

&nbsp; 

&nbsp;Oysa günlük
 gazetelerin geçerliliği ve ömrü yalnızca bir günlüktür. Ertesi güne haberler
 eskimiş bir nitelik kazanır. Dergilerin bir başka avantajı da gazetelere oranla
 daha renkli, kaliteli bir baskıyla dağıtıma girmeleridir. Reklamcılar
 dergilerdeki bu kalite baskısının avantajını reklamları tasarlarken ve sunarken
 kullanırlar. Dergilerdeki reklamların görsel çekicilikleri gazetelere oranla
 daha fazladır.

&nbsp; 

Kataloglar kuşe kağıda hazırlanır ve firmanın ya da kurumun
 kurumsal kimliğiyle özdeşleşmesi gerekir. Ürün ya da hizmetlerin detaylarının
 verilmesi ve bu bilgilerin kolay anlaşılması önem taşır. Günümüzde kurumsal
 firmaların kendilerini ifade etme ve tanıtmada kullandığı önemli basılı reklam
 araçlarındandır. 

&nbsp; 

İstenilen amaca ulaşılmasını sağlamakla birlikte maliyeti
 yüksektir. Ürün türleri, özellikleri, fiyatları hakkında tüketiciye ayrıntılı
 bilgi sağlayan katalogların, ürün türlerine ve fiyat değişikliklerine göre
 yenilenmesi gerekmektedir.

&nbsp; 

Broşürler ise; firmaların potansiyel müşteri olabilecek
 gönderdiği, ürün veya hizmetleri hakkında detaylı bilgi içeren, maliyeti yüksek
 olan küçük kitapçıklardır. Kurumun kendisi tarafından hazırlandıkları için
 belirli üstünlükler taşırlar.

&nbsp; 

&nbsp;Broşürün içeriği
 kuruluşun denetimi altındadır. Broşür, genellikle az sayfalı, bol resimlidir.
 Çoğunlukla renkli olarak basılırlar. Açıldığında ilk ve yoğun dikkat ön
 sayfalarda toplandığı için gerek kapağın gerekse baş sayfalardaki düzenin göze
 hoş görünmesi ve çekici olması gerekir.

Kırklareli reklam sektörü açısından gelişmiş bir şehir
 değil. 

Türkiye’de reklamcılık Osmanlı döneminde ilk çıkan
 gazetelerle birlikte gelişmeye başlamıştır. Bu gazetelerde satılık ev, arsa ve
 kitap gibi ürünlerin ilanları yer almaktaydı. İngilizlerin Osmanlı
 topraklarında çıkardıkları gazetelerde de İngiliz firmalara ait tarım araç
 gereçlerinin reklamları yer almaktaydı. 1909 yılında Türkiye’nin ilk reklam
 şirketi olan İlânat Acentası kurulmuştur. Cumhuriyet dönemiyle birlikte yerli
 malı kampanyaları için de çeşitli ilanlar hazırlanmıştır. 

İhap Hulusi, eserleriyle yepyeni bir dönemi başlatmış,
 ağırlığı çizimlerin oluşturduğu eserleri bir okul yaratmıştır. İhap Hulusi’nin
 Avrupa’da da yayınlanmış pek çok reklamı vardır. 1944 yılında Guy Scialom’un
 kurduğu Grafika, reklamcılığın Türkiye’deki önderlerinden Eli Acıman, Vitali
 Hakko ve Mario Began’ın kurduğu Faal Reklam Acentası gibi şirketler ilk reklam
 ajansları arasında sayılmaktadır. Türkiye’de ilk TRT kanalının kurulmasıyla
 birlikte televizyon reklamcılığına da geçiş başlamıştır. Ayrıca 80 sonrası
 liberal ekonomi politikalarıyla birlikte birçok çok uluslu reklam ajansı da
 Türkiye’de faaliyet göstermeye başlamıştır.

&nbsp; 

İnternetin keşfi yaygınlaşmasıyla birlikte reklamcılık da
 yepyeni bir boyut kazanmıştır. Artık reklamcılığın herhangi bir zaman veya yere
 bağlı olarak yapılması zorunluluğu ortadan kalkmıştır. Her an dünyanın her
 yerine çok çeşitli kanallarla reklam mesajları bir saniyeden az bir sürede
 ulaşabilmektedir. 

İnternet reklamcılığının birçok avantajı olmasıyla birlikte
 bazı dezavantajları da söz konusudur. Örneğin reklam maliyetlerinin
 düşürülmesi, hedef kitlelerin genişletilmesi ve çok farklı yöntemlerle hedef
 kitleye ulaşabilme imkanları sunması internetin avantajları olarak sayılabilir.
 Ancak ulaşılan hedef kitlenin tam net bir şekilde ölçümlenememesi ve mesajın
 istenilen kitleye ulaşıp ulaşmadığının tam tespit edilememesi internet
 reklamcılığının dezavantajlarından bazıları olarak sayılabilir.

İş başında verimliliğin artması

Teknolojik gelişmeler

Gelirdeki artış

Orta sınıfın gelişmesi

Eğitimde gelişme

Kişisel satış kullanımının azalması

Reklam ajanslarının gelişmesi

Araştırmada gelişme

Ambalajda gelişme

Üretim ve serviste gelişme

Üreticinin tüketiciden uzaklaşması

Pazarlama anlayışında gelişme

Self-servis satışlarının doğuşu

İş başında verimliliğin artması bir işi tek kişinin değil iş
 bölümüyle birden çok kişinin daha etkin ve kısa sürede tamamlamasını iade
 etmektedir.

&nbsp; 

Teknolojik gelişmeler ise sanayi devrimiyle birlikte emek
 yoğun üretim tarzından teknoloji yoğun üretim tarzına geçişe neden olmuştur.
 Teknoloji yoğun üretim tarzı ise insan gücünü en aza indirerek makine ve
 robotları iş süreçlerinde aktif hale getirmiştir.

&nbsp; 

Gelirdeki artış ise insanların alım gücünü arttıran
 teknolojik ve ekonomik gelişmeleri ifade etmektedir.

&nbsp; 

Orta sınıfın gelişmesi ise çalışan kesimin nüfus oranının
 artmasıyla birlikte satın alma gücü oluşan büyük bir kitleyi ifade etmektedir.
 Bu sınıf reklamcıların da hedef kitlesini oluşturmaktadır.

&nbsp; 

Eğitimde gelişme bilinçli bireylerin bilinçli satın alma
 davranışları sergilemesi olarak açıklanmaktadır.

&nbsp; 

Kişisel satışın azalması yüz yüze iletişim kurarak müşteriye
 bire bir ürün sunumu döneminin kapanması anlamına gelmektedir. Üretimin artması
 tüketicilerin sayısındaki artış satılmak istenen ürünlerin farklı dağıtım
 kanalları aracılığıyla tüketiciye ulaştırılması zorunluluğu getirmiştir. Bu
 durum ise reklamcılık faaliyetlerinde gelişimin önünü açmıştır.

&nbsp; 

Reklam ajanslarındaki gelişme ise arz fazlası ve ürün
 çeşitliliği sonucu reklamcılık faaliyetlerinin bir iş kolu olarak ortaya
 çıkmasıyla gerçekleşmiştir. Reklam ajansları tüketicilere birçok ürün ya da
 marka arasından hangi tercihi yapmaları gerektiği yönünde mesajlar vermek için
 kampanyalar tasarlayan kurum ve kuruluşlardır.

&nbsp; 

Araştırmada gelişme günümüzde hiç durmadan devam etmektedir.
 Her şirketin bir AR-GE departmanı bulunmaktadır ve bu departmanlar ürün
 geliştirmede maliyet düşürme, kaliteyi arttırma, üretim sayısını arttırma ve
 yeni iş süreçleriyle ilgili sürekli araştırmalar yapmaktadırlar. Bu
 araştırmalara Pazar araştırmaları da dahildir.

&nbsp; 

Ambalajdaki gelişmeler artık ambalajın sadece bir ürünü
 korumak için kullanılan bir malzeme olmaktan çıktığını ürün hakkında bilgi
 veren, ürüne albeni katan ve ürünün kimliğini yansıtan bir konuma yükseldiğini
 göstermektedir. Ambalaj dahi bir reklam mecrasıdır.

&nbsp; 

Üretim ve servisteki gelişmeler, üreticinin tüketiciden
 uzaklaşması, pazarlama anlayışındaki gelişmeler de günümüzde reklamcılığın
 gelişmesine katkı sağlayan süreçlerdir. Özellikle self-servis satışların doğuşu
 tüketicilerin üreticiye herhangi bir gereksinim duymadan ürünü inceleme ve
 satın alma olanağı sunmaktadır.

Teknolojinin gelişmesiyle ‘mobil’ kavramını her alanda
 göremeye başladık. Yıllar önce Kırklareli sokaklarında gördüğümüz reklamlar şu
 an her an her dakika bize ulaşır hale geldi. 

İletişim teknolojilerindeki gelişmeler, bilgisayar ve
 internetin yaygınlaşması ile birlikte reklamverenlerin ilgisi gazete,
 televizyon, dergi gibi geleneksel mecraların yanında yeni iletişim araçlarına
 yönelmiştir. Özellikle cep telefonu kullanımının artması ve telefonun çok
 işlevli bir araca dönüşmesi ile birlikte mobil reklamcılık uygulamalarında da
 artışa neden olmuştur.

Mobil reklamcılık, mobil iletişim araçları kullanarak hedef
 gruba kişiselleştirilmiş bilgilerle ürün, hizmet ve fikirler sunulması; ya da
 hedef müşteri gruplarının bulunduğu yer, zaman ve ilgilerine göre kişiselleştirilmiş,
 bilgilendirici, hatırlatıcı veya ikna edici reklam mesajlarının gönderilmesi
 olarak tanımlanmaktadır. Mobil reklamcılık, mobil telefonlara gönderilen
 reklamların yanı sıra, bir yerden bir yere taşınan (örneğin toplu taşıma
 araçlarındaki) reklamlara da gönderme yapmaktadır.

&nbsp; 

Geleneksel reklam mecraları, kitlesel pazarlama anlayışına
 ve tek yönlü iletişime dayanmaktadır. Geleneksel reklam mecralarının en büyük
 dezavantajı, mesajın tek yönlü iletilmesi ve tüketicilerin reklamlara ilişkin geribildirimlerinin
 hiç olmaması ya da sınırlı geribildirimin söz konusu olmasıdır. Geleneksel
 reklam mecralarının bir başka dezavantajı ise bu mecraların ölçümlenmesi
 konusunda yaşanan sorunlardır. Geleneksel mecralar söz konusu olduğunda
 eleştirilen en önemli hususlar şunlardır:

Reklamların hedef kitleye ulaşmaması ya da geniş kitlelere
 ulaşılmasından dolayı çok masraflı olması.

Kampanya sonuçlarının doğru şekilde ölçülememesi.

Şirketler için büyük ve geri dönüşümü olmayan harcamalara
 neden olması.

&nbsp; 

Mobil iletişim platformlarının en önemli özelliklerinden
 biri cep telefonu sahiplik ve kullanım oranının, küresel ve yerel ölçekte
 yüksek olması nedeniyle, geniş bir tüketici kitlesine ulaşılmasına imkan
 vermesidir. Bu platformlar sadece geniş bir tüketici kitlesine değil,
 istenildiği takdirde daha küçük gruplara erişime de izin vermektedir. Mobil
 iletişim platformlarının en önemli avantajından biri, kullanıcıların gün
 boyunca mobil araçlarını yanlarında taşıyor olmasıdır. Dolayısıyla hedef
 kitleye zaman ve mekan sınırı olmadan ulaşmak mümkündür. Geleneksel mecralarda
 tüketici, reklamları görmezden gelebilirken mobil reklamlarda bu oran daha
 düşüktür.

&nbsp; 

Mobil reklamcılığın en temel karakteristiklerinden biri
 etkileşimi ön plana çıkarması ve interaktif kullanıma uygun olmasıdır. Mobil
 iletişim platformlarının en önemli avantajlarından bir diğeri de, tüketicilerin
 kolaylıkla ve hızlı bir biçimde geribildirimde bulunmasına izin vermesidir.
 Mobil iletişim platformlarının en temel karakteristiklerinden biri de, kolay ölçümlenebilir
 bir reklam mecrası olmasıdır. Ayrıca bu platformların maliyeti, diğer reklam
 mecralarına göre daha düşüktür.

SMS (short message service/kısa mesaj servisi) reklamları
 ile, tüketicilerin cep telefonlarına GSM operatörleri aracılığıyla, ürün ve hizmetlerle
 ilgili 160 karakterle sınırlı metinler ya da yazılı mesajlar gönderilmektedir.
 Bu uygulamanın en önemli avantajlarından biri, hızlı ve etkili olmasıdır.

&nbsp; 

EMS Reklamları: EMS (enhanced messaging
 service/geliştirilmiş mesajlaşma standardı), 160 karakterden daha uzun metinler
 gönderilmesine imkan vermektedir. EMS sistemi ile, tüketicilerin cep
 telefonlarına, ürün ve hizmetlerle ilgili yazılı mesajların yanısıra; grafik,
 resim ve ses dosyası da içeren reklamlar gönderilebilmektedir. EMS reklamlarının
 en önemli dezavantajlarından biri, renkli resimlerin gönderilmemesidir.

&nbsp; 

MMS Reklamları: MMS (multimedia messaging service/mobil
 çoklu ortam mesajlaşma standardı) uygulamasında, tüketicilere ürün ve hizmetler
 ile ilgili mesajlar sadece yazıyla ya da metinle ulaştırılmamaktadır. Bu
 uygulamada görsel ve işitsel unsurlar da mesajın iletilmesinde
 kullanılmaktadır. MMS reklamlarının en büyük avantajı; fotoğraf, ses dosyası,
 animasyon ya da video klip içeren reklamların gönderimine olanak sağlamasıdır.
 Dezavantajı ise mesaj içeriğinin boyutunun yüksek olması ve eski tip
 telefonlarda sorun çıkarmasıdır.

&nbsp; 

IVR Reklamları: IVR (interactive voice response/etkileşimli
 sesli yanıt sistemi) uygulamasında, sesli mesaj ile mobil reklam yapılmaktadır.
 IVR reklamlarının en önemli özelliği, tüketicilere ürün ve hizmetlerle ilgili
 mesajların aracı kullanmadan, sürekli olarak verebilmesidir.

&nbsp; 

Mobil İnternet Reklamları: Mobil platformlardaki en önemli
 teknolojik yeniliklerden biri, internet ile mobil telefon teknolojilerinin yöndeşmesi
 sonucunda cep telefonları aracılığıyla internete bağlanılabilmesidir. Mobil
 internet sayesinde, cep telefonu kullanıcıları istedikleri bilgiye ya da
 hizmete zaman ve mekan sınırlaması olmaksızın ulaşabilmektedir. İnternet
 kullanımının artmasıyla birlikte hedef kitleye erişmede mobil internet
 reklamları daha fazla kullanılmaktadır ve bu kapsamda özellikle mobil bannerler
 ön plana çıkmaktadır. Banner uygulamalarının yanı sıra, mobil e- posta da mobil
 iletişim platformlarında tüketicilere temas noktalarından biri olarak
 kullanılmaktadır. Reklamverenlerin tüketicilere ulaşmasındaki önemli erişim
 noktalarından biri de, mobil platformlardaki sosyal medya ağlarıdır.

Lokasyon Tabanlı Reklamlar: Mobil iletişim platformlarının
 gelişmesine paralel olarak, coğrafi enformasyon teknolojileri aracılığıyla elde
 edilen veriler pazarlama alanında kullanılmaktadır ve buna paralel olarak
 “coğrafi pazarlama yaklaşımı” ön plana çıkmaktadır. Coğrafi pazarlama; hedef
 kitlenin fiziki konumuna ilişkin bilgilerin dijital olarak saptanmasını,
 kaydedilmesini, analiz edilmesini, grafiksel olarak sunulmasını sağlayan,
 coğrafi enformasyon sistemleri ile elde edilen veriler aracılığıyla pazarlama
 iletişimi kampanyalarının planlanması, düzenlenmesi ve kontrolüdür. Örneğin,
 bir alışveriş merkezindeyken tüketicilere o merkezde bulunan mağazalardaki
 indirimler ile ilgili mesajlar gönderilmektedir. Bu uygulamalar, kişiye özel
 reklam yapılabilmesini de olanaklı kılmaktadır. Böylece reklamverenlerin ve
 reklamcıların, tüketicilere daha etkin bir şekilde ulaşmalarına ya da sadece
 hedefledikleri tüketicilere mesaj göndermelerine olanak vermektedir. Bu tarz
 uygulamaların en önemli dezavantajı, tüketicilerin genellikle mesaj
 gönderilmeden reklam gönderilmesi uygun olan bölgeden kısa sürede uzaklaşabilmesidir.

<p class="MsoNormal" style="margin-top: 0px; margin-right: 0px; font-size: 15px; font-family: Calibri, sans-serif; color: rgb(38, 38, 38); margin-left: 24px; text-align: justify; text-indent: 0px; background: white;">Kırklareli’de uğraştığı sektör hakkında geniş çaplı bilgiye sahip olan kişi
 sayısı bir elin parmaklarını geçmez. 

<p class="MsoNormal" style="margin-top: 0px; margin-right: 0px; font-size: 15px; font-family: Calibri, sans-serif; color: rgb(38, 38, 38); margin-left: 24px; text-align: justify; text-indent: 0px; background: white;">Kültür endüstrisi, en basit tanımıyla kitle iletişim araçlarıyla kitleye
 dağıtılan bir kültürdür. Kitle iletişimi ulaştığı coğrafi alan açısından büyük
 ölçekli, iletilerin tek yönlü olarak aktığı, kaynakla alıcı arasında eşitsiz
 bir ilişki yaratan, anonim, standartlaşmış bir iletişim biçimidir.

<p class="MsoNormal" style="margin-top: 0px; margin-right: 0px; font-size: 15px; font-family: Calibri, sans-serif; color: rgb(38, 38, 38); margin-left: 24px; text-align: justify; text-indent: 0px; background: white;">Kitle kültürünün ortaya çıkmasına neden olan gelişmeler sanayileşme ve
 kentleşmedir. Sanayileşme ve kentleşmeyle birlikte, kentlerde kitleler
 oluşmuştur. Kültür endüstrisi ürünlerini tüketen kitleler, farklı yaşam ve
 düşünceye sahip olsalar da ortak kültür içeriklerini tüketirler ve böylece iş
 dışı zamanlarında aynı kültürel ürünlerle zaman geçirirler. Boş zamanın, yani
 iş dışındaki zamanların nasıl denetlendiğini, kontrol edildiğini ve
 yönlendirildiğini anlamak, kültür endüstrisi anlayışının temel araştırma
 konusudur.

<p class="MsoNormal" style="margin-top: 0px; margin-right: 0px; font-size: 15px; font-family: Calibri, sans-serif; color: rgb(38, 38, 38); margin-left: 24px; text-align: justify; text-indent: 0px; background: white;">Kültür endüstrisi eleştirisinin her ne kadar temelleri Avrupa’da atılmış
 olsa da asıl gelişim yeri Amerika’dır. Frankfurt Okulu düşünürlerinin
 hayatlarının bir bölümünde yaşadıkları Amerika deneyimi, onların kültür
 eleştirilerinde son derece belirleyici olduğu görülmektedir. Amerika’da kitle
 toplumumun ilk versiyonu sayılabilecek Amerikan toplumu, Avrupa’dan farklı bir
 noktada bulunmaktadır.

<p class="MsoNormal" style="margin-top: 0px; margin-right: 0px; font-size: 15px; font-family: Calibri, sans-serif; color: rgb(38, 38, 38); margin-left: 24px; text-align: justify; text-indent: 0px; background: white;">&nbsp;Fordist kitlesel üretim
 mekanizmalarının (standart ve kitlesel üretim) tetiklediği tüketim toplumu
 olgusu, kitle iletişim araçlarının artan baskı ve etkisi ve özellikle politik
 amaçlar için kitle iletim araçlarının kullanılıyor olması, yeni sanat kolu olan
 sinemaya geniş kitlelerin artan ilgisi, eğlencenin adeta bir endüstri halini
 almış olması onların kültür endüstrisi konusunda düşüncelerinin berraklaşmasını
 sağlamıştır.

<p class="MsoNormal" style="margin-top: 0px; margin-right: 0px; font-size: 15px; font-family: Calibri, sans-serif; color: rgb(38, 38, 38); margin-left: 24px; text-align: justify; text-indent: 0px; background: white;">Kültür endüstrisi kavramındaki endüstri sözcüğü, kültürel bir ürünün
 standardizasyonunu ve dağıtım tekniklerinin rasyonelleştirilmesini anlatmak
 amacıyla kullanılmaktadır. Üretilen bu kültürel veya sanatsal ürünler,
 kapitalist birikim ve kâr elde etme amaçlarına uygun olarak, kitlelerin tüketimi
 için hazırlanmıştır. Kültür endüstrileri mal ve hizmetlerin tüketimini artırmak
 için de bir araçtır. Örneğin dizi izlerken çok farklı mal ve hizmetlerin de
 üstü kapalı ve açık tanıtımı yapılır. Ya da bir filmi izlemeye sinemaya
 gittiğimizde, film başlamadan önce reklamları izleriz. Gazeteyi açtığımızda
 açık ve üstü kapalı haber şeklinde reklam ve tanıtımlarla karşılaşırız.

<p class="MsoNormal" style="margin-top: 0px; margin-right: 0px; font-size: 15px; font-family: Calibri, sans-serif; color: rgb(38, 38, 38); margin-left: 24px; text-align: justify; text-indent: 0px; background: white;">Kültür endüstrisi 19. yüzyılda gazete, yayıncılık ve reklam sektörlerinden
 oluşurken; 20. yüzyılda buna film endüstrisi, müzik endüstrisi, radyo ve
 televizyon endüstrisi ve bu endüstrilerin yan sektörleri (dizi sektörü, haber
 ajansları gibi) eklenmiştir. Bugün kültür endüstrisi ürünleri; televizyon
 yayıncılığı, internet yayıncılığı ve mobil iletişimi bütünleştiren yöndeşmeler
 (convergence) aracılığı ile dolaşıma sokulmaktadır.

<p class="MsoNormal" style="margin-top: 0px; margin-right: 0px; font-size: 15px; font-family: Calibri, sans-serif; color: rgb(38, 38, 38); margin-left: 24px; text-align: justify; text-indent: 0px; background: white;">Bir endüstri olarak reklamcılık, Sanayi Devrimi sonucu sağlanan üretim
 artışına ve kitle iletişim araçlarına paralel olarak gelişmiştir. Sanayi
 Devrimi sonucu oluşan fazla üretimi kitlelere satabilme kaygısı, kitle
 iletişiminin olanaklarıyla buluşarak, reklam endüstrisinin gelişimini
 sağlamıştır.

<p class="MsoNormal" style="margin-top: 0px; margin-right: 0px; font-size: 15px; font-family: Calibri, sans-serif; color: rgb(38, 38, 38); margin-left: 24px; text-align: justify; text-indent: 0px; background: white;">Reklam endüstrisi kitle iletişim araçlarının çeşitlenmesine paralel olarak
 da gelişmiştir.

<p class="MsoNormal" style="margin-top: 0px; margin-right: 0px; font-size: 15px; font-family: Calibri, sans-serif; color: rgb(38, 38, 38); margin-left: 24px; text-align: justify; text-indent: 0px; background: white;">Reklam endüstrisinin en temel hedefi, üretilen ürünlere talep yaratılmasını
 sağlamaktır. Reklam endüstrisi üretilen ürünlere talep yaratmak için şu yollara
 başvurmaktadır:

<p class="MsoNormal" style="margin-top: 0px; margin-right: 0px; font-size: 15px; font-family: Calibri, sans-serif; color: rgb(38, 38, 38); margin-left: 24px; text-align: justify; text-indent: 0px; background: white;">Tüketiciyi ürünü denemeye
 ikna etme

<p class="MsoNormal" style="margin-top: 0px; margin-right: 0px; font-size: 15px; font-family: Calibri, sans-serif; color: rgb(38, 38, 38); margin-left: 24px; text-align: justify; text-indent: 0px; background: white;">Ürünün kullanımını artırma

<p class="MsoNormal" style="margin-top: 0px; margin-right: 0px; font-size: 15px; font-family: Calibri, sans-serif; color: rgb(38, 38, 38); margin-left: 24px; text-align: justify; text-indent: 0px; background: white;">Ürün imajını tüketicinin
 zihnine yerleştirme

<p class="MsoNormal" style="margin-top: 0px; margin-right: 0px; font-size: 15px; font-family: Calibri, sans-serif; color: rgb(38, 38, 38); margin-left: 24px; text-align: justify; text-indent: 0px; background: white;">Ürünü satacak olan aracı
 kuruluşları çoğaltma

<p class="MsoNormal" style="margin-top: 0px; margin-right: 0px; font-size: 15px; font-family: Calibri, sans-serif; color: rgb(38, 38, 38); margin-left: 24px; text-align: justify; text-indent: 0px; background: white;">Marka bağımlılığı yaratma

<p class="MsoNormal" style="margin-top: 0px; margin-right: 0px; font-size: 15px; font-family: Calibri, sans-serif; color: rgb(38, 38, 38); margin-left: 24px; text-align: justify; text-indent: 0px; background: white;">Tüketicinin tutum ve
 davranışlarını istenilen yönde değiştirme

<p class="MsoNormal" style="margin-top: 0px; margin-right: 0px; font-size: 15px; font-family: Calibri, sans-serif; color: rgb(38, 38, 38); margin-left: 24px; text-align: justify; text-indent: 0px; background: white;">Reklam endüstrisinin temel aktörlerinden&nbsp;reklamveren, belirli bir mal ve hizmetin üreticisi, dağıtıcısı ve
 satıcısıdır.

<p class="MsoNormal" style="margin-top: 0px; margin-right: 0px; font-size: 15px; font-family: Calibri, sans-serif; color: rgb(38, 38, 38); margin-left: 24px; text-align: justify; text-indent: 0px; background: white;">Reklam ajansı&nbsp;reklam işini yapmak üzere
 örgütlenmiş işletmeler, reklamverenin işletme/pazarlama amaçlarına uygun ve
 paralel olarak reklamını yaptırmak üzere işbirliğine girdiği kuruluşlar olarak
 tanımlanabilir. Reklam ajanslarını verdikleri hizmetlere göre “tam hizmet
 ajansı”, “butik ajans”, “a la carte ajans” olarak da sınıflandırılmaktadır.

<p class="MsoNormal" style="margin-top: 0px; margin-right: 0px; font-size: 15px; font-family: Calibri, sans-serif; color: rgb(38, 38, 38); margin-left: 24px; text-align: justify; text-indent: 0px; background: white;">Reklam endüstrisinin&nbsp;destekleyicileri/tedarikçiler;
 araştırma şirketleri, film yapım şirketleri, halkla ilişkiler ajansları
 gibi uzmanlaşmış kuruluşlar ile fotoğrafçı, renk ayrımcı ve matbaa gibi
 reklamın son halinin oluşmasında rolü olan birimlerdir.

Kırklareli’de aktif bir şekilde
 yerel basının içinde yer aldığım için yerel gazetelerdeki işleyişin her bir
 noktası beni ilgilendiriyor. 

Yerel basın, medyanın sayıca büyük
 bir bölümünü oluşturmaktadır. Ülke genelinde il ve ilçelerde yayımlanan yerel
 gazetelerin sayısı Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı
 verilerine göre 2000’i aşmaktadır. Oysa tüm ülkede dağıtılan gazetelerin yani
 ulusal/ yaygın basının sayısı 20 civarındadır.

Yerel gazetelerin durumu,
 Türkiye’nin bölgelerine göre farklılıklar göstermektedir. Sosyo-ekonomik olarak
 gelişmiş, gelir düzeyi yüksek, reklam verecek kuruluşların bulunduğu büyük
 illerdeki yerel gazeteler, ulusal basınla yarışabilecek içerikte ve teknik
 kalitededir. Bu gazetelerin dağıtıldıkları il ve ilçelerin nüfusuna oranla
 etkili olabilecek bayi satışları ve aboneleri de bulunmaktadır. Batı
 illerindeki yerel basının yapısı çoğunlukla bu türdedir. Aynı zamanda belli
 bölgelerin önemli illerinde, tarihsel olarak yerel basının gelişmiş olmasının
 da etkisiyle önemli ve görece güçlü yerel gazeteler yayımlanmaktadır. Örneğin,
 İzmir, Bursa, Konya, Trabzon, Kocaeli, Eskişehir, Adana, Antalya, Kayseri, Erzurum
 gibi illerde bu türden bir yerel basın yapısından söz edilebilir.

&nbsp; 

Bu tip gelişmiş bölgelerdeki yerel
 gazeteler, çalışma alanı olarak da diğer illere göre daha önemlidir.
 Anadolu’daki küçük yerel gazeteler genellikle birkaç kişinin çalıştığı aile işletmeleri
 ve matbaacılık gibi yakın işlerin yanında yürütülen yapıdadır

&nbsp; 

Yerel gazetelerin sayısına
 bakıldığında istihdam edilmesi gereken gazeteci sayısının, ulusal basına göre
 çok daha fazla olması gerektiği de ortadadır. Ancak yerel basının içinde bulunduğu
 ve bir bölümü uzun yıllardır çözümsüz kalmış bazı yapısal sorunlar gerektiği
 kadar gazeteci çalıştırılmasını engellemektedir. Bunların başında genel
 ekonomik gelişimin yetersizliği ve bunun reklam gelirlerine yansıması
 gelmektedir.

&nbsp; 

Yerel gazetelerin sorunlarının bir
 bölümü, makro ekonomik yapıdan kaynaklanmaktadır. Türkiye’nin pek çok il ve
 ilçesinde, basının yaşamasını sağlayacak düzeyde ekonomik faaliyet ve
 dolayısıyla reklam bulunmamaktadır. Okuyucuların yerel gazete satın almama,
 abone olmama nedeniyle satış gelirinin de bulunmaması sonucunda, gazeteler
 maliyetlerini dahi karşılayamayan işletmelere dönüşmektedir.

&nbsp; 

Basın İlan Kurumunun ve valiliklerin
 dağıttığı resmî ilanları almak için çıkarılan ve okuyucuya ulaşmayan, bir tür
 kapalı devre yayın niteliğindeki gazeteler nedeniyle yerel gazete sayısı birkaç
 bine ulaşmakla birlikte, bunların önemli bir bölümünün gerçek anlamda gazete
 olmadığı bilinmektedir. Yerel gazetelerde çalışan gazetecilerin sayısı ve
 niteliği de sorunun önemli bir boyutunu oluşturmaktadır. Gazeteler genellikle
 çok küçük bir kadro ile çıkarılmakta, gazetecilere işin gereğine uygun ücret
 ödenememekte, dolayısıyla nitelikli eleman istihdamı mümkün olmamaktadır.

&nbsp; 

1980’lerin sonu itibariyle, 876
 yerel gazetenin yaklaşık yüzde 80’inin çalışan sayısının 5’in altında olduğu,
 yüzde 16’sının bir kişi tarafından, yüzde 25’inin 2 kişi tarafından
 çıkarıldığı, dolayısıyla yaklaşık yüzde 42’sinin çalışan sayısının 2’yi
 geçmediği toplam yerel basın çalışanı sayısının da 2300 kişi olduğu saptanmıştır.
 Yerel basının gelişmiş olduğu İzmir, Bursa, Adana, Konya, Sakarya, Kocaeli,
 Antalya, Kayseri, Gaziantep, Trabzon gibi illerde, gazete çalışanlarının sayısı
 10 ve üzerindedir.

&nbsp; 

2006 yılı itibariyle Basın İlan
 Kurumu şubesi bulunan 10 ilde yapılan bir araştırma ise bu illerdeki
 gazetelerde çalışan sayısının İzmir ve Bursa gibi illerde 100’ü aşabildiğini
 ortaya koymuştur. Ancak tüm iller için aynı sayılardan söz etmek mümkün
 değildir. Kurum şubesi bulunan en eski illerden olmasına rağmen Adana’daki gazetelerin
 çalışan sayıları 7-22 arasındadır. İstanbul’daki yerel gazeteler bu sayı,
 12-36, Ankara’da 9-39. Konya’da 20-44, Trabzon’da 12-39. Gaziantep’te 7-15,
 Kayseri’de 6-16, Antalya’da 7-16 arasında değişmektedir. Çalışanların ağırlıklı
 olarak erkek ve lise mezunu olduğu da aynı araştırma ile ortaya konmuştur.

Yerel gazetecilerin çoğunluğunu
 oluşturan lise mezunlarının toplam sayısı ise 943’tür. Oransal olarak
 bakıldığında yerel gazetelerin çalışanlarının yaklaşık yüzde 50’sinin lise
 mezunu olduğu görülmektedir. Ortaokul mezunlarının sayısı 155, oranı yaklaşık
 yüzde 8’dir. Yerel gazetelerde 59 (yüzde 3.1) da ilkokul mezunu çalışan
 bulunmaktadır. Bu veriler yerel gazete çalışanlarının yüzde 60’ından fazlasının
 üniversite mezunu olmadığını göstermektedir. İletişim fakültesi mezunlarının
 yerel gazetelerdeki oranının yüzde 10’a dahi ulaşamaması ise düşündürücüdür.
 Araştırma verilerine göre 10 ildeki toplam sarı basın kartı sahibi gazeteci
 sayısı 696’dır. Çalışanların yaklaşık yüzde 37’sinin sarı basın kartına sahip
 olduğu görülürken, 212’ye göre kadrolu çalışanların sayısı 1246’dır.

&nbsp; 

BYEGM verilerinde yerel gazete
 sayısının 2500-3000 arasında olduğu belirtilmektedir. TÜİK’in yazılı medya
 istatistiklerine göre 2014 yılında yayımlanan gazetelerin yüzde 89’u yerel, yüzde
 4,9’u bölgesel ve yüzde 6,2’si ise ulusal yayın yapmaktadır. Dergilerin ise
 yüzde 38,2’si yerel, yüzde 6,6’sı bölgesel iken, yüzde 55,2’si ulusal yayın
 yapmaktadır. Genel olarak bakıldığında gazete ve dergilerin yüzde 59,2’si
 yerel, yüzde 5,9’u bölgesel ve yüzde 35’i ise ulusal yayın yapmaktadır. Türkiye
 Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı verilerine göre, 9235 basın
 kartı, 145 basın şeref kartı, 78 serbest basın kartı, 4957 sürekli basın kartı
 olmak üzere toplam 14415 kişi basın kartı sahibidir.

Kırklareli’de yerel basınında çalışan biri olarak içerisinde
 bulunduğum alanın bugünlere nasıl geldiği benim için hep merak konusu olmuştur.


Osmanlı döneminde ilk yerel gazete 1865 yılında Mithat Paşa
 tarafından çıkarılan Tuna gazetesidir. 1864 yılında eyalet yerine vilayet
 sistemine geçilmiş ve bu vilayetlerde matbaalar kurulmuştur. Matbaalar hem
 devletin basım işlerini yürütmüş hem de vilayet gazeteleri adı verilen ilk
 yerel gazeteleri basmıştır. Bu gazeteler, valinin yönetiminde, merkeze bağlı,
 resmî nitelikli gazetelerdir. Gazetelerin çalışanları da bu yapıya bağlı olarak
 devlet memurlarından oluşmuştur. Vilayet gazetelerinin temel amacı,
 İmparatorluğun çeşitli bölgelerinde başlamış olan ayrılıkçı akımlara karşı
 mücadele etmektir.

1908’e kadarki dönemde sürekliliği farklılık gösteren 30’u
 aşkın vilayet gazetesi çeşitli bölgelerde yayına girmiştir. Gazeteler, o
 dönemde Osmanlı Devleti’nin vilayeti olan, Suriye, Halep, Şam, Beyrut, Yemen,
 Musul, Kudüs, Hicaz ve Trablusgarp gibi Arap bölgelerinde; Bosna, Girit, Rodos,
 Yanya, Selanik, Prizren, Manastır, Kosova gibi Balkan şehirlerinde ve bunların
 yanında, Erzurum, Diyarbakır, Bursa, Konya, Trabzon, Kastamonu, Adana, Ankara,
 İzmir gibi Anadolu illerinde çıkmıştır. Bu gazeteler ayrılıkçı eğilimlere cevap
 veren siyasi içerikleri ve merkezi yönetimin halka iletmek istediği mesajlar
 kadar, edebi içeriğe de sahiptir. Diğer yandan sağlık, kadın hakları,
 çalışkanlık gibi eğitici konular da işlenmiştir. Genellikle haftalık olarak
 yayımlanan 2 ya da 4 sayfalık bu ilk yerel gazetelerin bir kısmı kısa ömürlü
 olmuş, bazıları ise Birinci Dünya Savaşı’na kadar yayınını sürdürmüştür.

İkinci Meşrutiyet’in ilanından sonra ise özel girişimciler
 tarafından pek çok yerel gazete çıkarılmıştır. 1908’de II. Meşrutiyet’in ilanı
 ve ertesi yıl çıkarılan yeni basın kanunu hem İstanbul basınında hem de
 gelişmiş bazı bölgelerde yeni gazetelerin çıkmasını sağlamıştır. Sansürün
 kaldırılmasıyla birlikte ortaya çıkan özgürlük ortamı, çeşitli fikirleri
 savunan birçok gazetenin yayımlanmasına yol açmıştır. Meşrutiyetin ilk
 yıllarında çoğunluğu muhalif ve farklı dillerde 600’ü aşkın gazete çıkmış, bu
 sayı 1918’e doğru 900’ü aşmıştır.

Cumhuriyet’in kurulmasının ardından bu birlik ruhu kaybolmuş
 yeni rejime ilişkin tartışmalar nedeniyle gerek İstanbul basını gerekse yerel
 basın ile tek parti hükümeti arasında sorunlar yaşanmıştır. Bu dönemde rejime
 aykırı yayınlar yapan bazı gazeteler kapatılmış, sahipleri ve yöneticileri
 yargılanarak cezalandırılmıştır. 1928’de Latin alfabesine geçişle birlikte de
 özellikle yerel gazetelerde, bu yeniliğe uygun altyapı bulunmaması, Latin
 harfleriyle dizgi yapacak eleman yokluğu ve okuyucunun yeni alfabeyi bilmemesi
 gibi nedenlerle önemli sorunlar yaşanmış ve gazetelerin bir bölümü kapanmıştır.

Tek Parti dönemi boyunca yeni rejimin yerleştirilmesi
 çabaları sürmüş, ardından gelen İkinci Dünya Savaşı nedeniyle Türkiye’de ulusal
 basının gelişimi yavaşlamış, yerel basın ise genel ekonomik sorunlar ve savaşın
 etkileri nedeniyle yok olma noktasına gelmiştir. 1923’ten sonra çıkan
 yayınların yüzde 80’inin 1940’a gelindiğinde kapandığı bilinmektedir. Yerel
 basının önemli bir gelişimin gösterdiği ilk dönem, çok partili seçimlerin
 yapıldığı 1946 yılından sonrasıdır. Özellikle Demokrat Parti’nin iktidara geldiği
 1950 ile 1960 arasında yerel basın sayı ve nitelik olarak gelişmiştir. 1950’de
 basın yasasının değiştirilmiş, 1952 yılında basın çalışanların haklarını
 düzenleyen bir yasa çıkarılmış ve gazetecilerin sendika kurabilmesi, sigortalı
 olması, iş mukavelesi yapabilmesi, izinlerin düzenlenmesi gibi çok önemli
 haklar sağlanmıştır.

1960 yılında askeri müdahale ile son bulan bu dönemden
 sonra, basın üzerindeki baskıları kaldırmaya ve basın iş kolunu yasal
 düzenlemeye kavuşturmaya yönelik çabalar sonucunda gazetecilik profesyonel bir
 meslek olarak tanımlanmıştır. Basın İlan Kurumunun kurulması, sonraki
 dönemlerde yerel basın için yaşamsal önemde bir gelir kaynağı oluşturmuştur.
 Resmî ilan desteği sayesinde yerel gazete çıkarmak görece kolaylaştığı için
 1960’tan sonra yerel basında sayıca bir artış meydana gelmiştir. 1962’de 200
 olan yerel gazete sayısı, bu teşvik nedeniyle 1970’li yıllarda katlanarak
 artmış ve 1980’e gelindiğinde 700’e yaklaşmıştır.

1980’deki askeri müdahaleden sonra ulusal basın gibi yerel
 gazeteler de birtakım baskılarla ve kısıtlamalarla karşılaşmışlardır. Yerel
 gazetelerin yüksek olan sayısı, 24 Ocak kararlarından sonra kağıt
 sübvansiyonunun kaldırılması nedeniyle azalmıştır. Yerel gazetelerin yüzde
 25’ini oluşturan 244 gazetenin 1984-88 yıları arasında kapandığı saptanmış
 olmakla birlikte, yine de belirtilen yıllarda 600-700 yerel gazete yayımlandığı
 da bilinmektedir. Liberal ekonominin gereklerine uygun olarak 1990 ve sonraki
 dönemde, yerel gazeteler piyasa kurallarına göre kurulmuştur. Reklam
 potansiyelinin yüksek olduğu gelişmiş illerde yerel gazeteler görece daha fazla
 nicel ve nitel büyüme sağlamışlardır.

1996 yılı verilerine göre 700 civarında gazete bulunduğunu,
 bunların toplam tirajının 800 bine ulaştığını ancak bu tirajın dörtte birinin
 Bursa, Eskişehir, Kocaeli, Konya, Adana ve Trabzon’da yayınlanan 13 ofset
 gazete tarafından gerçekleştirildiğini, yerel basındaki toplam 2 bin 500
 çalışanın beşte birini oluşturan 500 kişinin de sayılan illerdeki 13 ofset
 gazetede istihdam edildiğini belirtmektedir. Yerel basının 2000’li yıllardaki
 durumu da benzer bir yapıdadır. 2003 yılı verilerine göre Türkiye’de toplam
 2322 gazete yayınlanmaktadır. Bunların 551’i günlük, 849’u haftalık, 253’ü 15
 günlük, 470’i aylık, 200’ü daha uzun periyotta çıkmaktadır.

Bu işin eğitimi almadan ve Kırklareli’de aktif bir şekilde
 sahada yer almadığım zamanlarda medya kavramı benim için çok sığdı. 

Medya “haberleri ve fikirleri toplama, değerlendirme, işleme
 ve bunları başkalarına ileterek kamuoyu oluşturma sanatını olası hale getiren
 kitle haberleşme araçları” olarak tanımlanabilir. Türkiye’de medyanın ağırlık
 noktasını oluşturan gazete de “olaylardan halkı sürekli haberdar ederek
 kamuoyunu düzenleyen, yönetici otoriteleri uyaran, ele aldığı konular yönünden
 uğraş alanı sınırsız olan bir yayın organı” olarak nitelendirilebilir.

Bütün dünyada yasama, yargı ve yürütmeye ek olarak dördüncü
 kuvvet olarak kabul gören medya, ilk olarak gazete ve dergiyle başlayan
 teknolojisini, 20. yüzyılda radyo, televizyonla ve sonunda da bilgisayar ya da
 elektronik yöntemlerle zenginleştirerek toplumları bilgilendirme rolünü
 pekiştirmiştir.

İbrahim Müteferrika Mühendishane matbaalarında, Darü’t
 Tıbaatü’l-Amire'de basılan resim, şekil ve haritaya yer veren kitapları basmak
 için şimşir ve bakır kalıplar kullandı.

Tanzimat sonrası çıkan kitaplarda daha çok şimşir kalıplarla
 basılan kitaplara rastlanmaktadır. Taş basmacılık ile uzun sürecek yeni bir
 gelenek ortaya çıktı.

İlk zamanlar resimler yabancı, Ermeni ve Rum ressamlar
 tarafından yapıldı. İlk resimli gazete olarak, Ocak 1867’de çıkarılan Ayıne-i
 Vatan gazetesi tarihe geçti. Türkçe basında ilk karikatürü yayınlayan dergi ise
 İstanbul dergisidir. Daha çok ünlü kişilerin portrelerini yayınladı. İlk
 fotoğraf, 10 Ekim 1874’te Mehmed Arif’in yayınladığı Musavver Medeniyet
 gazetesinde yayınlandı.

Türkiye’de basında tekelleşme sorunu, devletin kamu
 zenginliklerini satarak ve yasal biçimlendirme gücüyle teşvik ettiği
 özelleştirme ile baş gösterdi.

Medyada ilk büyük holdingleşmeyi Doğan Grubu, 89 şirketle
 gerçekleştirdi. Medya dışında bankacılık, tekstil, ticaret, sigortacılık,
 turizm ve otomobil sektörlerinde faaliyet gösterdi. Ciner, Çukurova, Sabah ve
 Uzan grupları da dönemin basın sektöründeki diğer önemli sermaye gruplarıdır.

2003 yılı Türk medya sektöründe Doğan, Çukurova, Uzan, İhlas
 Grupları hâkim iken, 2006 itibariyle Doğan, Ciner ve Çukurova gruplarının
 hâkimiyeti göze çarpmaktadır. Bu değişikliklerin kökeninde bankacılık
 faaliyetleri yasaklanan medya gruplarına ait şirketlerin TMSF’ye devredilmesi,
 fonun Eylül 2005 tarihinden itibaren bu varlıkları satışa çıkarması vardır.

Tekelleşmenin, basın özgürlüğünün, bilgilenme ve bilgi alma
 özgürlüğünün engellemesi, demokratik ve çoğulcu toplum yapısı için tehlike
 oluşturmasının bir sonucudur. Ayrıca çalışanlar açısından sendikasızlık,
 örgütsüzlük, iş ve ücret konusunda güvencenin yok olmasıdır.

Türk medyası son yıllarda mülkiyet ve kontrol yapılarına
 paralel olarak içerik düzleminde önemli bir dönüşüm geçirmiştir. Ülkemizde
 yayın türlerinin ve özellikle de televizyonun giderek eğlence aracına
 dönüştüğü, abartılı görselliğin egemen olduğu, içeriğin ikinci planda kaldığı
 yayın politikaları medyaya hâkim durumdadır.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 2014 Temmuz
 verilerine göre medya sektöründe 95.442 kişi çalışmaktadır. Bunların yaklaşık
 30 bininin matbaa dışı alanlarda çalıştığı tahmin edilmektedir. 

Türkiye, basın özgürlüğünde son yıllarda geriye giden bir
 görünüm sergilemektedir. Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü’nün Basın Özgürlüğü
 Sıralaması’nda 180 ülke içerisinde Türkiye 149. Sıra da yer almaktadır ve temel
 özgürlükler bakımından “yarı özgür” ülke statüsündedir.

İnternet; radyoyu, televizyonu, gazeteyi dergiyi, mektubu,
 kısa mesaj olanağını ve telefonu, hatta aklımıza gelebilecek her türlü iletişim
 araçlarını ve türünü bünyesinde barındırmaktadır. Aynı zamanda enformasyonun
 yeniden üretildiği ve yeni biçimlerde sunulduğu bir ortam haline gelmiştir ve
 yeni bir araç konumundadır.

&nbsp;İnternet kullanımının
 yaygınlaşmasıyla birlikte özgür bilgi edinimi için yeni kapılar aralanmış ve
 etkileşimli bir yayıncılık söz konusu olmuştur. Bu yeni etkileşimli yayıncılık
 türü internet gazeteciliği olarak adlandırılmaktadır.

Türkiye’de internet haberciliği 1995-2000 yılları arasında
 ortaya çıkarak gelişme dönemini yaşamıştır. Bu dönemde, gazeteciler arasında
 yeni tanındığından dolayı, haber sitelerinin sayısı sınırlıdır hatta genellikle
 basılı versiyonlarının kopyası durumundadır. 2000 yılı başlarından itibaren
 gerçek anlamda internet haberciliğinden söz edilebilir. Yalnızca internet
 üzerinden yayın yapan haber portalları da bu dönemde devreye girmiştir.

Türkiye’de internet gazeteciliğinin hızla yaygınlaşmasının
 en önemli nedenlerinden biri ülkemizde yaşanan ekonomik krizin medya sektörünü
 etkilemesi ve bunun sonucu olarak dört bine yakın medya mensubunun işsiz
 kalmasıdır.

Üniversite
 tercih döneminde Kırklareli’de Radyo Televizyon bölümünü tercih etmek isteyen
 öğrencilere medya sektöründe olan birinden ufak tefek notlar. Günümüzde medya
 dünyasını en fazla meşgul eden konulardan birinin küreselleşme olduğu
 söylenebilir. Bu noktada radyo televizyon yayıncılığının iki yüzünden söz etmem
 mümkündür. 

Bunlardan
 ilki, ekonomik ve teknolojik belirleyicilerin kılavuzluğunda küresel çapta
 yayılmayı sürdüren ve somut sonuçlarıyla gerçekliği daha belirgin izlenebilen
 radyo televizyon yayıncılığı boyutudur. İkinci olarak ise tartışmalarında ana
 malzemesini oluşturan düşünsel tabanı nedeniyle, daha soyut yorumlanabilecek
 olan, içerik ve sunuş şekliyle ilgili boyutu verilebilir.

Radyo
 televizyon yayıncılığının uluslararasılaşma sürecinde iki farklı görüşten söz
 edilebilir. Bunlardan ilki, ticari yayıncılık faaliyetlerini esas alan ve bu
 çerçevede küresel radyo televizyon yayıncılığına bakan ABD görüşüdür. 

İkincisi ise,
 radyo televizyon yayıncılığını kamusal bir hizmet olarak gören ve içeriğini de
 kültürel ürünler olarak değerlendiren Avrupa ülkeleri merkezli bir görüştür.
 Ancak zaman içerisinde küresel anlamda radyo televizyon yayıncılığı noktasında
 ABD kaynaklı ticari görüşün ağırlık kazandığını söylemek yanlış olmaz. 

Öyle ki, Doğu
 Avrupa ve Sovyetler Birliği’nden kalma devlet kontrollü televizyon sistemleri
 bile reklamla beslenen özel girişim televizyonculuğuna dönüşmektedir.

Uluslararası Haber ve Bilgi Akışının Tarihi ve Bu Anlamdaki Gelişmeler

İkinci Dünya
 Savaşı sonrası bir dünya gücü olarak ortaya çıkan ABD ekonomik büyümenin eski
 sömürge düzeninden farklı olarak ticari anlamda uluslararası serbestleşmeyle
 gerçekleşebileceğini benimsemiştir. Bu noktada ilk adımı da savaşın ardından
 özgürlüklerini yeni kazanmış eski sömürgelerin, eğitimsizlik, işsizlik gibi
 noktalarda dış desteğe ihtiyaç duyan ülkeler üzerinden atmıştır.

Öyle ki, çok
 büyük miktarlarda dış yatırım yapan ABD holdinglerinin, uluslararası iş
 örgütlenmelerini sorunsuz yapabilmeleri için, sorunsuz çalışan bir uluslararası
 iletişim ağına ihtiyaç duyulmuştur. Bu noktada özgürlüğünü yeni kazanan eski
 sömürge ülkeleri ABD ve ABD holdingleri için bir fırsat olarak görülmüştür. ABD’nin
 bu adımı 1970’li yıllara kadar herhangi bir karşıt görüşe maruz kalmamıştır. 

Ancak,
 1970’li yıllarda ise yapılan yatırımlar sonucu bu ülkelere aktarılan haber ve
 içeriklerin, ülkelerin ihtiyaçlarıyla uyumlu olmadığı görüşü ortaya atılmıştır.
 Ayrıca, bu durumun gelişmiş ülkelerin gelişmemiş ülkeleri kontrol altında tutma
 ve yönlendirme çabası olduğu yönünde değerlendirmeler ortaya çıkmıştır. 

Bu durum daha
 sonra bir çözüme kavuşturulması amacıyla UNESCO’ya taşınmış UNESCO konuyla
 ilgili yapmış olduğu çalışmalar sonucunda bir rapor hazırlamıştır. Hazırlanan
 rapor ABD ve İngiltere gibi ülkelerin ciddi tepkisiyle karşılaşmıştır. Yaşanan
 gelişmeler “haber ve bilginin serbest dolaşımı” ilkesine müdahale edildiği
 gerekçesiyle ABD ve İngiltere’nin UNESCO üyeliğinden çekilmelerine yol
 açmıştır. 

ABD ve
 İngiltere rapordaki değerlendirmelerde Sovyetler Birliği’nin ve bazı üçüncü
 dünya ülkelerinin kitle iletişim araçları üzerinde bir vesayet oluşturma çabası
 olduğunu ve UNESCO’nun da buna alet edildiğini savunmuşlardır.

&nbsp;ABD ve İngiltere’nin
 raporun sonuçlarının ortadan kaldırmak amacıyla politik bir adım olarak
 attıkları UNESCO üyeliğinden ayrılma adımı, ABD ve İngiltere’ye istediği sonucu
 vermiş, 1989 yılında yapılan 25. UNESCO genel konferansından rapor tüm sonuçlarıyla
 reddedilmiş ve bu iki ülke yeniden UNESCO üyeliklerine dönmüşleridir. Siyasi
 tabanlı atılan bu adımlar sürerken, yaşanan teknolojik gelişmeler radyo
 televizyon yayıncılığını yeni bir düzleme taşımıştır.

Uluslararası medyanın televizyon programlarının küresel
 dolaşımda izlediği stratejileri ve Pazar hakimiyeti noktasında yerli ortak
 edinme politikaları çok daha eskilere dayanmaktadır. Amerikan program
 üreticileri güçlü altyapıları sayesinde, uluslararası pazarlarda hala yüksek
 satış oranı elde etmektedir. Yapılan çalışmalar, farklı satış çabaları
 neticesinde ABD televizyon programlarının dünya çapında ekranlarda yer alma
 oranının %68 seviyelerinde olduğunu göstermektedir.

Haber ve bilginin serbest dolaşımı adına her türlü müdahaleyi
 bir kısıtlama olarak yorumlayan liberal düşünce, ortak çıkarlara ilişkin
 dengenin serbest Pazar koşullarında kendiliğinden oluşacağını savunmaktadırlar.
 Bu noktada medya sahiplerinin farklı alanlarda ticari faaliyette bulunmasına
 ilişkin kısıtlamaların kaldırılması gerektiği görüşü önerilmektedir. Ancak
 yaşanan süreç incelendiğinde, aratacağı ileri sürülen rekabet ve özgürlük
 yerini artan birleşmeler, satın almalara ve daha az medya kuruluşuna
 bırakmıştır. Ayrıca tekelleşme tehdidi gibi görüşlerin ortaya çıkmasıyla
 sonuçlandığı da görülecektir.

&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;
 Kırklarelili çoğu insan gibi benimde çocukluğum Feridun Abağey’in
 radyonun diğer ucundaki sesini duyarak geçti. 

Radyo haberlerinin en büyük farkı, sese dayalı olmasıdır.
 Radyo, özelliklerinden dolayı yeni bir gazetecilik anlayışının oluşmasına neden
 olmuştur. Oya Tokgöz’e göre bu anlayış “konuşma şeklinde haber verme” olarak
 adlandırılır. 

Basit bir dille hazırlanmaya çalışılan haberlerde hiçbir
 zaman yerleşmiş haber kuralları ortadan kalkmamış ancak kurallar kendi yapısı
 içinde yeniden uyarlanmıştır.

Radyonun ilk yıllarında gong etkili bir araçtır. 

İki çeşidi vardır. Yankısı kısa, hafif ve berrak olan küçük
 gongla programlar arasındaki geçişler vurgulanır; büyük olanıysa memleket saat
 ayarı için kullanılır. Gong, yakın tür ve nitelikteki yayını birbirinden
 ayırır, bağlanma ve ayrılma sinyalidir ve programlarda ses ögesidir

&nbsp;Radyo, diğer kitle
 iletişim araçlarından hızlıdır.

&nbsp;Bu hızlılık hem
 hazırlanışı sırasında sayfa tasarımı, görüntü gibi unsurların olmamasından hem
 de dinleyicilerin her zaman ve her ortamda radyoya ulaşabilmesinden
 kaynaklanmaktadır. 

Radyo haberlerine ulaşmak ucuzdur. Çok fazla harcama
 yapılmasına ya da emek harcanmasına gerek yoktur. Radyo alıcısına bir kere
 sahip olmak radyo haberlerine kolayca ulaşmayı sağlar.

&nbsp;Diğer kitle iletişim
 araçlarından yararlanırken olduğu gibi, sürekli bu araçları alıp okuma (gazete,
 kitap, dergi) ya da belli bir yere gitme (sinema, tiyatro) zorunluluğu yoktur.
 Radyo haberlerini dinleyebilmek için eğitimli olmaya da gerek yoktur.

&nbsp;Hatta okuma yazma
 bilmeyenler bile radyo haberlerini kolaylıkla anlayabilir. Radyo haberlerinde
 zaman çok önemlidir. 

Saniyelerin bile önemi vardır. Haberlere ayrılan süre
 bellidir. Bu nedenle belirlenen süre içerisinde haberlerin verilmesi
 zorunludur. 

Gazetelerde gerektiğinde sayfa sayısı artırılabilir. Basılı
 yayımlarda (gazete-dergi-kitap) bir konu ele alınarak ayrıntılı bir şekilde işlenebilir.

Radyo daha inandırıcıdır. Dinleyici ile konuşur gibi olması
 yazılı basına göre daha ikna edici bir nitelik kazanmasına neden olmaktadır.
 Yayınlar kişisel bir konuşma gibi etkilidir ve dinleyici konuşmacının
 kişiliğini hissedebilir.

Radyo haberleri, radyo haber programları dışında genellikle
 bülten şeklinde hazırlanmaktadır. Bülten haberleri, kendi içinde ana haber
 bültenleri ve ara haber bültenleri olmak üzere ikiye ayrılır. Ana haber
 bültenlerinin içeriği oldukça uzun ve detaylıdır. Ara haber bültenlerinde ise
 ana haber bülteninde yer alan haberler kısaca özetlenir. 

Ara haber bültenlerine özet haberler de denilmektedir. Bu
 bültenlerde ana haber bültenlerinde yer alan haberlerin en önemlileri seçilir,
 bütün haberlere yer verilmez. 

Ana haber bültenleri genellikle günde bir kez, ara haber
 bültenleri ise birkaç kez yayınlanır. Radyo kanalları, yayınlarında
 benimsedikleri yayın formatına bağlı kalarak uzun ve kısa haber bültenlerine
 yer vermektedir. 

Kısa haberler çok kısa, özet hâlde yazılmış haberlerdir. Bu
 haberlerde içerik bir ya da en çok üç cümlede özetlenir. Bu haberlere ara
 bültenlerde yer verilir. Kısa haberlere spot haber de denilmektedir.

Haber bültenleri dışında haber gündeminden seçilen,
 kamuoyunda yankı uyandıran önemli konuları günlük, haftalık, aylık ya da
 belirli zaman dilimlerinde ayrıntısıyla sunan programlara haber programları
 denir. 

Haber program ve kuşaklarında önemli olaylar genelde
 röportaj ve söyleşi yöntemleriyle, yorum unsurları da katılarak verilir. 

Bu programlarda haberler çok geniş boyutlarıyla ele alınıp
 incelenir. Bültenlerde yeterince derinliğine inilemeyen önemli haber konularını
 daha iyi açıklamak için haber programları yapılır. 

Yerel, ulusal ya da uluslararası önemli konular haber
 programları ile ayrıntılı şekilde ele alınır. Haber programları hazırlanırken
 çok iyi araştırma yapmak gerekir. 

Konunun uzmanlarından doğrudan alınacak bilgiler, konu ile
 ilgili çeşitli kaynaklardan toplanacak veriler, olaya tanık olmuş kişilerin
 görüşleri, konu ile ilgili uzmanların yaptığı açıklamalar, yazdıkları makaleler
 ve bununla ilgili bilgi ve belgeler program yapımcısına ışık tutar. Bu
 nedenledir ki haber programı hazırlamak isteyen program yapımcısının iyi bir
 arşiv birikimi olmalıdır.

Kırklareli’de aktif bir şekilde sadece çalışırken gazete
 haricinde diğer iletişim araçlarının da gelişimlerini takip edip bu konu
 okumalar yapıyorum.&nbsp; 

Türkiye’de radyo yayıncılığının dünya ile eş zamanlı
 başladığını söylemek mümkündür. Dünyada ilk radyo yayınlarının başladığı
 yıllar, Türkiye’nin Kurtuluş Savaşı yıllarına rastlamaktadır. İstanbul itilaf
 devletlerince işgal altındadır. 

Bağımsızlık mücadelesi kazanıldıktan sonra Fransız işgal
 kuvvetleri komutanı, İstanbul'dan ayrılmadan önce Türklere bir telsiz telefon
 hediye eder. Bu telsiz telefonla kimya öğretmeni Rüştü Uzel ve öğrencileri
 deneme yayını yapmak için hazırlanırlar.

&nbsp;İlk radyo yayını 19
 Mart 1923'te öğretmen okulunun bodrumunda basın ve halk huzurunda
 gerçekleştirilir. 

Henüz Cumhuriyet ilan edilmemiştir. İstanbul ise işgalden
 yeni kurtulmuştur. Kurtuluş Savaşı yıllarında, iletişimin önemi daha iyi
 anlaşılarak bu alanda büyük bir boşluk olduğu görülmüştür; bu boşluğu öncelikle
 telsiz telgrafla doldurmak amacıyla girişimlerde bulunulmuştur. Çağının en
 ileri görüşlü lideri olan Mustafa Kemal Atatürk, dünyadaki gelişmeleri yakından
 izlemektedir. Radyonun gelecekte çok önemli bir yer tutacağının farkındadır. 

Bu nedenle çağdaş iletişim sisteminin Türkiye’de de
 kurulmasının yolunu açar. 1925'te yapımına başlanan ve 1927'de hizmete başlayan
 telsiz telgraf vericileriyle, Berlin, New York (Niv York), Moskova, Tahran,
 Viyana, Londra gibi merkezlerle bağlantı kurulur. 

Bu vericilere, telsiz telefon yayını yapabilecek
 donanımların eklenmesiyle, radyo yayınları gerçekleştirilebilecektir.

&nbsp;Ankara ve İstanbul’da
 kuruluş çalışmaları süren telsiz vericilerinin işletme hakkı on yıllığına,
 Sedat Nuri Bey’in önderliğinde, İş Bankası, Anadolu Ajansı, Falih Rıfkı Atay ve
 Cemal Hüsnü Taray’ın ortaklaşa kurduğu Türk Telsiz Telefon Anonim Şirketi’ne (TTTAŞ)
 verilir. Bu şirket böylece iki istasyonu kendi ve Posta-Telgraf-Telefon Genel
 Müdürlüğü (PTT) adına işletecektir. Tüm hazırlıklar tamamlanır ve bir gün
 İstanbul semalarından yayılan bir ses halka ulaşır. 

Bu anons 6 Mayıs 1927'de ülkemizde yapılan ilk radyo
 yayınının anonsudur. “Aloo aloo, muhterem sâmiîn” yani “muhterem dinleyiciler”
 diyerek seslenen kişi, bazı kaynaklara göre Gazi Sadullah Bey (Evrenos), bazı
 kaynaklara göre ise Eşref Şefik Bey'dir.

Radyoculuğumuzun ilk yıllarında özellikle de 1927-1936
 yılları arasında akşamları yayın yapılmıştır. Yayınlar birkaç saat müzik
 ağırlıklı programlar, arada haberler ve monologlar şeklinde
 gerçekleştirilmiştir. Haber kaynağı olarak Anadolu Ajansı’nın haberleri
 değerlendirilmiştir. Bu nedenle radyo haberleri uzun yıllar “Ajans Haberleri”
 olarak anılmıştır. 1 Temmuz 1927’de Atatürk’ün İstanbul’a gelişi İstanbul
 Telsizinin ilk naklen yayınıyla duyurulmuştur.

&nbsp;1 Kasım 1928’de Büyük
 Millet Meclisi açılış konuşması İstanbul Radyosu tarafından yayınlanarak Beyazıt
 ve Kadıköy meydanlarına yerleştirilen hoparlörlerle halka dinletilmiştir.
 Radyonun Anadolu’ya yayılması 1940’lı yıllarda olmuştur. 1970’li yıllarda ise
 radyo, Türkiye’nin tamamında dinlenebiliyordu.

Ufak bir bilgilendirme olmadan geçmemek gerekir; 

“Emel Gazimihal 1937’de spiker olarak işe başlamıştır.
 Matbuat Umum Müdürü Ali Çetinkaya yeni radyonun şartnamesini Atatürk’e sunmaya
 gittiği zaman Atatürk’ün önerisi ile BBC’ye staj için gidecek ekibe Emel
 Gazimihal de dahil edilmiştir. Eylül 1937’de BBC’de staja başlamıştır. 1938’de
 eğitimini bitirerek yurda dönmüştür. 

Emel Gazimihal o günleri şöyle anlatıyor: “Londra’dayken
 hemen hemen her gün sabahtan akşama kadar gazeteciler geliyordu. Bir Türk
 kadınının hem de Londra’ya BBC’ye öğrenmek üzere gelmesine hayret ediyorlardı.
 Londra’da daha kadın bir spiker yoktu.” 

Ankara Radyosu, Cumhuriyetin 15. yılı için özel bir yayın
 hazırlamıştır. Bu özenli yayınından kısa süre sonra Atatürk'ün hastalık
 haberleri verilmiştir. 

10 Kasım 1938’de Atatürk’ün ölüm raporunu Türk halkı ve
 dünya, Ankara Radyosu spikerlerinden duymuştur. 

1939’un sonunda İkinci Dünya Savaşı’na Türkiye dahil
 olmamış, tarafsızlığını ilan etmiştir. Savaş yılları boyunca Ankara Radyosu
 tarafsız yayınlarıyla tüm dünyanın ilgiyle takip ettiği bir yayın kuruluşu
 olmuştur. 

Savaşın ilk yılında yaşanan gelişmeler ülkelerin radyoyu bir
 propaganda aracı olarak kullandığını göstermiştir. Bu nedenle Türk hükümeti
 yeni bir yasal düzenleme yapmaya karar vermiştir. 22 Mayıs 1940’ta radyolar
 Matbuat Umum Müdürlüğü’ne bağlanmıştır.

Kırklareli’de belirli araştırmalar üzerinde çalışan kişilere
 analiz kısmında yardımcı oluyorum. 

Araştırma sonuçlarının geçerli ve
 güvenilir olması, sonuçların inandırıcılığı açısından kullanılan
 ölçütlerdendir. Özellikle nicel araştırmalarda ölçme araçlarının geçerliği ve güvenirliği,
 mutlaka test edilerek araştırma raporunda ayrıntılı olarak sunulmaktadır. Bunun
 için belirlenmiş yöntemler ve istatistiksel testler bulunmaktadır. Nitel
 araştırmalarda da nicel araştırmalarda olduğu gibi veri toplama araçlarının
 geçerliğini ve güvenirliğini hesaplamak için istatistiksel testler olmasa da
 bir takım yöntemler bulunmaktadır. 

Nicel araştırmalarda hangi veri toplama aracı kullanılırsa
 kullanılsın, bu araçlar güvenilir ve geçerli olmalıdır. Güvenirlik, bir ölçme
 aracının tutarlı ölçüm yapabilmesi;&nbsp; geçerlik
 ise ölçme aracının ölçmek istediğini ölçebilme derecesidir. 

Bu iki özellik birbiriyle yakından ilişkilidir.

Nitel araştırmalarda ise geçerlik ve güvenirlik anlayışı farklılık
 göstermektedir. Nitel araştırmada geçerlik, araştırma sonuçlarının doğruluğunu
 ifade ederken, güvenirlik ise araştırma sonuçlarının tekrar edilebilirliğini
 belirtmektedir.

Araştırmacının konuyu olduğu biçimiyle ve olabildiğine
 yansız araştırmasıdır. Nitel araştırmanın doğası gereği güvenirlikle ilgili
 sorunlarla karşılaşılmaktadır. Ancak geçerlik açısından nitel araştırmanın bazı
 üstünlükleri bulunmaktadır. Nitel araştırmada araştırmacının esnek olması bu
 üstünlüklerin en önemlilerinden birisidir.

Örneğin araştırmacı, araştırma sürecinde gerekli gördüğünde
 görüşme sorularına yenilerini ekleyebilir, planlanmayan yeni görüşmeler yapabilir
 ya da elde ettiği bilgileri doğrulamak amacıyla farklı veri toplama araçları
 kullanabilir. Bununla beraber, araştırma raporunda katılımcılara ait doğrudan
 alıntılara yer verilmesi ve bunlara ait sonuçların açıklanması önemlidir. Bu
 yaklaşımların hepsi nitel araştırmada geçerliği artıran özelliklerdir.

Bu yaklaşımların dışında geçerlik konusunda nitel araştırmacıya
 sunulan bazı stratejiler de bulunmaktadır. Bunlar; iç ve dış geçerlik
 kavramlarıyla açıklanabilir. 

Araştırma sonuçlarına ulaşırken izlenen yaklaşımların,
 çalışılan gerçekliği ortaya çıkarmadaki yeterliğine ilişkin geçerliktir. İç
 geçerliği sağlamak amacıyla araştırmacı; veri toplama, analiz ve yorumlama
 sürecinde tutarlı olmalı, tutarlılığı nasıl sağladığını belirtmeli, sürekli
 elde ettiği sonuçların gerçeği yansıtıp yansıtmadığını değerlendirmeli ve bunu
 açık ve anlaşılır şekilde açıklamalıdır.

Araştırmada elde edilen sonuçların benzer gruplara aktarılabilir
 olmasıdır. Eğer bir araştırmanın sonuçları benzer ortamlara ve durumlara
 genellenebiliyorsa araştırmanın dış geçerliğinin olduğu söylenebilir. 

Sosyal olayların, içinde bulunan ortama göre değiştiği varsayımından
 hareketle hiçbir araştırmanın sonuçları başka bir duruma doğrudan genellenemez.
 Ancak bir dereceye kadar benzetilerek genellenebilir.

Nicel araştırmada bu genelleme doğrudan olabilirken nitel
 araştırmada genelleme dolaylı olarak yapılabilir. Nitel araştırmada sonuçlar,
 deneyimler ve örnekler biçiminde benzer durumlara genelleme yapılabilmektedir.

Araştırmacının, raporu okuyan kişiye araştırmanın tüm
 aşamaları hakkında ayrıntılı olarak bilgi vermesi gerekmektedir. Okuyucu
 doğrudan genelleme yapamayacaktır, ancak deneyimlerden yararlanacaktır. Bu
 yaklaşımda da ayrıntılı betimlemeler araştırmanın dış geçerliğini
 artırmaktadır.

Araştırmanın farklı zamanlarda ya da farklı kişilerle
 yürütülmesi durumunda aynı ya da benzer sonuçlara ulaşılmasıyla ilişkilidir. 

Ancak, nitel araştırmanın temel ilkelerinden birisi,
 gerçeklerin bireylere ve içinde bulunulan ortama göre sürekli bir değişim
 içinde olduğu ve benzer gruplarla tekrar edilen araştırmada aynı sonuçları elde
 etmenin mümkün olmamasıdır. İnsan davranışlarının doğası karmaşık ve
 değişkendir. Bu nedenle, hangi araçlarla veri toplanırsa toplansın insan
 doğasına ait bir araştırmanın aynen tekrarı mümkün değildir.

Başka araştırmacıların aynı veriyi kullanarak aynı sonuçlara
 ne oranda ulaşacaklarıyla ilişkilidir. Nitel araştırmada, her araştırmacının
 olayları algılama ve yorumlama biçiminin farklı olduğu kabul edilmektedir. 

Aynı verileri iki farklı araştırmacı farklı olarak algılayacaktır.
 Dolayısıyla iç güvenirlik kavramı da nitel araştırmanın doğasıyla çelişmektedir.
 Araştırma sonuçlarının benzer ortamlarda aynı biçimde ne oranda elde
 edilebileceğiyle ilişkilidir. Bu kavrama da nitel araştırmanın doğası gereği
 farklı yaklaşılması gerekmektedir.

Daha önce de belirtildiği gibi, nitel araştırmanın aynen tekrarı
 mümkün değildir. Hem iç güvenirlik hem de dış güvenirlik nitel araştırmanın
 temel özellikleriyle uyuşmasa da bu kapsamda güvenirliği ve geçerliği artırmak
 için önerilen bazı yöntemler bulunmaktadır.

Tabloda önerilen bu yöntemler kısaca açıklanmıştır.

Kırklareli’de geçen günlük hayatın koşuşturması içinde insan
 pek çok noktayı atlıyor. Günün sakin saatlerinde şans eseri konusunda uzman
 biriyle iletişim etnografisi hakkında sohbet ettim. 

Etnografi, Yunanca ethnos (insanlar) ve graphein (yazım,
 betimleme) kelimelerinden 

oluşmaktadır. Etnografik çözümleme,
 belirli bir gruba ya da topluluğa ait sosyal ilişkilerin, öğrenilen ve
 paylaşılan inançların, değerlerin ve davranışların tanımlanması ve
 yorumlanmasıdır. 

Burada vurgulanması gereken konu;
 etnografik çözümlemenin, tek başına bireyle değil topluluk duygusu içindeki
 bireylerle ilgilenmesidir. 

Kültür, belli bir gruba ait kişiler tarafından öğrenilen ve
 paylaşılan inançlar, değerler ve davranışlardır. Bu durumda, televizyon ya da
 reklam gibi iletişim alanındaki işletmeler; televizyon programları
 izleyicileri, sosyal paylaşım ağları kullanıcıları ya da belirli bir markanın
 tüketicileri gibi gruplar; gazetecilik, dijital oyun tasarımcısı ya da halkla
 ilişkiler uzmanlığı gibi meslekler etnografik araştırmaların konusu olabilir.

Temel amaç, araştırmada yer alan belirli bir gruba ait
 kültürü çözümlemektir. Başka bir deyişle, araştırmada yer alan katılımcıların
 kullandıkları dil ve iletişim araçları, değerler, tutumlar, algılar,
 davranışlar ve paylaştıkları deneyimler kendi doğal ortamında gözlenerek
 iletişim etnografisi araştırmalarıyla incelenebilir.

Etnografi, kültürel antropoloji biliminin yaygın olarak
 kullandığı yöntemlerden birisidir. Antropolog, incelemek istediği topluluklarda
 belirli bir süre onlar gibi yaşayarak gereksinimlerine göre fotoğraf çeker,
 video kaydı yapar, sistematik gözlemlerini ayrıntılı biçimde yazar, günlüğüne
 notlar alır ya da görüşme yaparak veri toplayabilir.

İletişim etnografisinde de aynı veri toplama araçları
 kullanılabilir. Örneğin, izleyici araştırmalarında, araştırmacının kendisi de
 izleyicilerle birlikte televizyon programlarına katılabilir, gözlem ve
 görüşmeler yapar, gerektiğinde fotoğraf çeker, günlük yazar ya da video
 kayıtları oluşturabilir. Çok sayıda veri toplama aracı kullanılarak bulguların,
 geçerliği ve güvenirliği artırabilir. Araştırmacı, bütün bu veri toplama
 araçlarıyla elde edilen bilgileri daha sonra çeşitli yöntemlerle çözümleyerek
 izleyicilerle ilgili betimlemeler yapar.

İletişim teknolojilerinin gelişimiyle paralel iletişim
 etnografisi araştırmalarında da farklı yaklaşımlar görülmeye başlanmıştır.
 Örneğin internet etnografisi denilen yaklaşımda araştırmacı; yeni medya
 aracılığıyla ortaya çıkan metinleri ya da bunu ortaya çıkaran süreçleri
 inceleyebilir, sosyal paylaşım ağlarında insanlarla görüşme yapabilir,
 çevrimiçi sohbetlere katılabilir ve gerektiğinde araştırmasını desteklemek için
 gerçek ortamlarda da veri toplayabilir. 

Araştırmacı toplulukla ne kadar fazla zaman geçirirse
 yorumlarının güvenilirliğini de aynı ölçüde artacaktır. Ayrıca internet
 etnografisi yönteminde metinsel analiz yapıldığı için ATLAS.ti, NVivo ya da
 Alceste gibi niteliksel veri analizi yazılımları kullanılabilir. Bazı
 araştırmacılar ise internet etnografisi kantitatif yöntemlerle bir arada kullanarak
 analiz sonuçlarını daha güvenilir ve genellenebilir hale getirmeye çalışmıştır.

Eleştirel söylem çözümlemesi, metin içinde egemen
 söylemlerin hangi biçimde kurulduklarını ortaya çıkarmaya yönelik çalışmaları
 içermektedir. Söylem çözümlemesi dille ilgilidir. Ancak, eleştirel söylem
 çözümlemesi, söylemin ideolojik boyutunun çözümlenmesidir. Özer’e göre,
 ideolojiler büyük ölçüde söylem aracılığıyla yayılmaktadır. İdeolojinin dilde
 anlatım bulması söylemle doğrudan ilişkilidir. 

Söylem, ideolojilerin yeniden üretiminde ve günlük
 ifadelerde önemli bir role sahiptir. İdeoloji, aynı zamanda gündelik yaşamımız
 içinde de yer almakta ve bireyleri etkilemektedir. Söylemlerimizin çoğu
 ideolojik temelli görüşlerimizi yansıtmaktadır. 

İdeolojik düşüncelerimizin çoğunu ilk olarak
 ebeveynlerimizden, sonra arkadaşlarımızdan ve öteki grup üyelerini dinleyerek
 öğreniriz. Ayrıca, televizyon programları, okuduğumuz kitaplar, reklamlar,
 gazeteler ve günlük konuşmalar da ideolojilerimizi belirlememize katkı
 sağlamaktadır.

İdeolojik araçların en önemlisi medyadır. Bu alanda çalışan
 iletişim araştırmacılarına göre, bu nedenle haberde egemen ideoloji yeniden
 üretilmektedir. Eleştirel haber çalışmaları, haber metinleri üzerinde
 yapılmakta ve bu çalışmalarda haberin söyleminde yapılan ideolojik üretime
 dikkat çekilmektedir.

Söylemin çözümlenmesi; yazılı, sözlü ve görsel metinler
 içerisinde ifade edilen ideolojilerin ortaya konması için bir yol
 sağlamaktadır. Kısaca, eleştirel söylem araştırmacıları, eşitsizliğin ve
 egemenliğin yeniden üretiminde söylemin önemini vurgulamaktadırlar. Bununla
 beraber, bazı araştırma konularının seçiminde de rehberlik sağlamışlardır.

Örneğin, haber söyleminde ırkçılığa karşı göçmenler ve
 mülteciler, erkek egemenliğine karşı kadınlar, cinsel baskı ve şiddete
 uğrayanlar araştırma konusu olarak seçilerek bu durum ortaya konmaya
 çalışılmaktadır.

Ecem Sena Erbil